Włodzimierz Bednarski

Jak J. F. Rutherford „rok po roku” zmieniał nauki C. T. Russella (cz. 7)

dodane: 2020-04-22
Ostatni odcinek naszego artykułu obejmuje zmiany nauk C. T. Russella, których dokonał J. F. Rutherford w lata 1938-1942. To ostatnie lata życia tego prezesa i właściwie zmienił on wszystko, co mógł. Dlatego dzisiejszych Świadków Jehowy nie nazywa nikt russellitami (russellistami), ale rutherfordzistami (rutherfordystami). Na końcu tego artykułu przedstawiamy opinie innych osób, dotyczące omawianych tych, jak i innych korekt wykładni pastora.

 

Jak J. F. Rutherford „rok po roku” zmieniał nauki C. T. Russella (cz. 7)

 

         W poprzednich częściach tego artykułu opisaliśmy nauki C. T. Russella zmieniane przez J. F. Rutherforda w latach 1916-1937.

         W tym tekście przedstawiamy lata 1938-1942 oraz opinie innych osób na omawiany temat.

 

Rok 1938

 

Pamiątka

 

         W roku 1938 J. F. Rutherford zmienił naukę C. T. Russella co do zapraszania na Pamiątkę nie tylko pomazańców, ale i ludzi z klasy ziemskiej:

 

         „(...) jak również, żeby nie zapraszać obcych w celu licznego zgromadzenia ludzi. To nie jest bynajmniej biesiada, to jest uroczysta pamiątka, zamierzona jedynie dla członków »Ciała Chrystusowego«...” (Nowe Stworzenie 1919 s. 585).

 

„Dlatego też każdy, kto rozumnie uczestniczy w Pamiątkowej Wieczerzy, objawia przez to dwie rzeczy:

(1) Swoją wiarę w Jezusa jako Baranka paschalnego, docenienie i uczestniczenie w zasłudze Jezusa – swoje usprawiedliwienie przez wiarę oraz

(2) Swoje członkostwo w Ciele Chrystusa, którego wszyscy członkowie godzą się na to, by być złamanymi – członkostwo w tym »małym stadku«, którego wierność objawia się przez picie Pańskiego kielicha, uczestniczenie z Nim w Jego ofierze, cierpienia z Nim po to, by później z Nim królować (l Kor. 10:16-17; 2 Tym. 2:11-12)” (Pastor Russell’s Sermons 1917 s. 564; tekst polski cytowany według Kazania Pastora Russella 2012 s. 564 [wyd. „Straż”, Białogard]).

 

„W roku 1938 drugie owce zostały zaproszone na uroczystość Pamiątki śmierci Jezusa Chrystusa w charakterze obserwatorów” (Strażnica Nr 13, 1995 s. 15).

 

Śpiewanie pieśni

 

         W roku 1938 J. F. Rutherford zmienił zwyczaj C. T. Russella co do śpiewania pieśni na zebraniach (zwyczaj śpiewania przywrócono po śmierci Sędziego):

 

         „Już na swych pierwszych zebraniach odbywających się po domach Badacze Pisma Świętego śpiewali pieśni wysławiania. Wkrótce włączono je również do programu większych zgromadzeń. Niektórzy śpiewali jedną z pieśni przed śniadaniem w ramach swych porannych rozważań Słowa Bożego, jak to czyniono przez wiele lat w Domu Biblijnym” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 241).

 

         „Wprawdzie około roku 1938 w większości zborów zrezygnowano ze śpiewu na zebraniach, ale w roku 1944 przywrócono ten zwyczaj i dziś jest on dalej ważnym elementem zebrań zborowych i programów zgromadzeń Świadków Jehowy” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 241).

 

Wybory starszych w zborach

 

         W roku 1938 J. F. Rutherford zmienił naukę C. T. Russella co do wyboru starszych w zborach (patrz też Rok 1932):

 

         „W tamtych czasach zbory miały zwyczaj co roku wybierać tych, którzy sprawowali nad nimi nadzór(Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 54).

 

„W roku 1938 demokratyczne wybory mężczyzn do odpowiedzialnych zadań w zborach zastąpiono mianowaniem teokratycznym” (Strażnica 15.01 2014 s. 15).

 

„1938: Zbory przyjmują rezolucję, zgodnie z którą wszyscy starsi mają być mianowani w sposób teokratyczny. Oznacza to koniec demokratycznych wyborów(Królestwo Boże panuje! 2014 s. 123).

 

Małżeństwo i rodzenie dzieci przed Armagedonem

 

         W roku 1938 J. F. Rutherford zmienił naukę C. T. Russella co do zawierania małżeństw i rodzenia dzieci przed Armagedonem i w Tysiącleciu:

 

„W ciągu Tysiąclecia niewiasta stopniowo dodawać będzie do swych niewieścich wdzięków te przymioty, które należą do mężczyzny; zaś mężczyzna podobnie stopniowo dodawać będzie do swych męskich właściwości, szlachetniejsze przymioty umysłu i ciała właściwe niewieście. W ten sposób, człowiek odzyska z powrotem to co na początku było od niego odjęte i co reprezentowane było przez jego żebro. Wszyscy wówczas staną się doskonałymi; i nie będą żenić się, ani wychodzić za mąż; albowiem wszyscy pod tym względem »podobni będą aniołom«. – Łuk. 20:34-36” (Co kaznodzieja Russell odpowiadał na zadawane jemu liczne pytania 1947 [ang. 1917] s. 269; ten sam tekst patrz ang. Strażnica 01.11 1911 s. 4914 [reprint]).

 

„Zapamiętajmy również, że Pismo Święte wyraźnie oświadcza, że rozmnażanie ludzkości jest zamierzone tylko na obecny czas, a ci, którzy będą uczestnikami zmartwychwstania w Nowym Wieku, »ani się żenić, ani za mąż wydawać nie będą«. Rozmnażanie się ludzkości jest tylko w celu dostatecznego zapełnienia globu ziemskiego” (Pastor Russell’s Sermons 1917 s. 37; tekst polski cytowany według Kazania Pastora Russella 2012 s. 37 [wyd. „Straż”, Białogard]).

 

         „Jonadabowie, którzy teraz myślą o zawarciu małżeństwa, uczynią, zdaje się lepiej, gdy poczekają parę lat, zanim ognista burza, burza Armagedonu przeminie, aby potem wejść w stosunki małżeńskie i korzystać z błogosławieństw, związanych z uczestnictwem w napełnianiu ziemi sprawiedliwymi dziećmi” (Spojrzyj faktom w oczy 1938 s. 49).

 

Bóg Teokratą

 

         Od roku 1938 J. F. Rutherford zaczął nazywać Boga „Teokratą”, czego nie czynił C. T. Russell:

 

         ang. Strażnica 15.06 1938 s. 182, 187;

         ang. Strażnica 01.05 1939 s. 143;

         ang. Strażnica 01.01 1940 s. 5;

         ang. Strażnica 01.01 1941 s. 11, itd.

 

Rok 1939

 

Chrystus na okładce Strażnicy

 

         W roku 1939 J. F. Rutherford zmienił zwyczaj C. T. Russella co do imienia Chrystusa w nazwie czasopisma Strażnica:

 

„Czasopismo to, wydawane od lipca 1879 roku, początkowo nosiło nazwę Strażnica Syjońska i Zwiastun Obecności Chrystusa. Broniło nauki o ofierze okupu złożonej przez Jezusa Chrystusa i miało dostarczać pokarmu duchowego domownikom wiary. Żeby mocniej uwydatnić cel tego czasopisma, 1 stycznia 1909 roku nazwano je Strażnica i Zwiastun Obecności Chrystusa. Od 1 stycznia roku 1939 tytuł brzmiał Strażnica i Zwiastun Królestwa Chrystusa, ponieważ zaczęto wówczas kłaść większy nacisk na to, że Chrystus już panuje z nieba jako Król. A 1 marca 1939 roku przez zmianę tytułu na Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy skierowano główną uwagę na Jehowę, Zwierzchniego Władcę Wszechświata, który powierzył rządy swemu Synowi” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 724).

 

Godziny dla głosicieli

 

         W roku 1939 J. F. Rutherford wyznaczył najwyższą w swoim życiu liczbę godzin dla głosicieli (60 godz.). Zmienił całkowicie zwyczaj C. T. Russella, który nigdy nie wyznaczał jakichś wygórowanych wymogów:

 

„Do tego czasu pracownicy polowi określani byli jako pionierzy, posiłkowi i pracownicy zboru czyli zastępu. (...) Począwszy od 1 stycznia, 1939, nie będzie więcej posiłkowej pracy. Głosiciele pełnić będą służbę specjalnych pionierów albo zwykłych pionierów lub pracowników zborowych. (...) Znaczyłoby to sześćdziesiąt godzin na miesiąc dla każdego pracownika zborowego, a jest około cztery razy więcej od tych godzin, które wielu pracowników zboru dotąd poświęcało w służbie królestwa. Niektórzy zadawalali się spełnianiem małej służby i jeszcze do niej włączali czas jeżdżenia tramwajami i postronne mówienie z ludźmi” (Strażnica 01.02 1939 s. 45 [ang. 01.12 1938 s. 365]).

 

Neutralność

 

         W roku 1939 J. F. Rutherford ogłosił „neutralność”, czego C. T. Russella nigdy nie ogłaszał:

 

„Jednakowoż możemy być zmuszeni do służby wojskowej bez względu na to czy głosujemy, czy nie; jeżeli będą tego od nas wymagać, musimy być posłuszni obecnym władzom, uważając, że skoro Pan pozwolił na przymusową służbę wojskową, to może On obrócić to na nasze i innych dobro. W takim wypadku możemy bez uchybienia sobie objaśnić nasze stanowisko odnośnym urzędnikom i poprosić o przydzielenie nas do korpusu medycznego lub oddziału szpitalnego, gdzie nasza służba może być użyteczną ze spokojem naszego sumienia. Ale choćby nas zmuszono do służby na linii bojowej i kazano nam strzelać, nie mogą nas zmusić do strzelania w naszych bliźnich” (Nowe Stworzenie 1919 [ang. 1904] s. 736-737).

 

         „Nie ma żadnego przykazania w Piśmie Św. przeciwko służbie wojskowej” (ang. Strażnica 01.08 1898 s. 2345 [reprint]).

 

         „Nic przeciwko naszym sumieniom, aby pójść do wojska” (ang. Strażnica 15.04 1903 s. 3180 [reprint]).

 

„W książce Dokonana tajemnica nikomu nie zabroniono uczestniczyć w walkach zbrojnych” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 652).

 

         „Jednakże aż do roku 1939 nie pojmowali w pełni, na czym polega chrześcijańska neutralność (zobacz wydanie angielskie Strażnicy z 1 listopada 1939 roku lub wydanie polskie z 1 stycznia 1940 roku)” (Strażnica Nr 9, 1994 s. 25).

 

         „Rozważmy na przykład kwestię neutralności. Szczególnie jasna struga padła na to zagadnienie w artykule pod tytułem »Neutralność«, opublikowanym w angielskim wydaniu Strażnicy z 1 listopada 1939 roku. Ukazał się on naprawdę w stosownym czasie – tuż po wybuchu drugiej wojny światowej! Wyjaśnił, czym jest neutralność, oraz wskazał, że chrześcijanom nie wolno się angażować w sprawy polityczne ani konflikty między państwami...” (Strażnica Nr 10, 1995 s. 23).

 

Bogacz i Łazarz

 

         Przy końcu roku 1939 J. F. Rutherford zmienił naukę C. T. Russella co do przypowieści o bogaczu i Łazarzu:

 

         „Bogacz symbolizuje czyli reprezentuje naród Izraelski. Żebrak, Łazarz, przedstawia narody ziemi, które przez długi czas były bez Boga i nadziei, lecz one pragnęły być w harmonji z Bogiem” (Piekło. Czem ono jest? Kto w niem przebywa? Czy z niego można się wydostać? 1924 s. 35; patrz też Pojednanie 1928 s. 188). Por. Co powiedział Pastor Russell 2015 [ang. 1917] s. 820-821.

 

„Światło padło też na przypowieść o bogaczu i Łazarzu. Przekonano się, że bogacz nie przedstawiał całego narodu żydowskiego, lecz wpływowych i obłudnych przywódców religijnych z czasów Jezusa, a stosownie do tego obrazuje obecnie kler nominalnego chrześcijaństwa (Łuk. 16:19-31)” (Strażnica Rok CIII [1982] Nr 18 s. 17).

 

         „Bogaty człowiek przedstawił »złego sługę, człowieka grzechu, syna zatracenia« (...) Żebrak Łazarz przedstawił ludzi dobrej woli, którzy ponadto zobrazowani czyli uzmysłowieni są przez Jonadaba, Jonatana i innych; ci szukają Boga i w końcu utworzą »wielki lud«” (Strażnica 15.02 1940 s. 51 [ang. 15.12 1939 s. 371]).

 

Przemoc i samoobrona

 

         W roku 1939 J. F. Rutherford zmienił zwyczaj C. T. Russella co do używania przemocy i samoobrony:

 

„Czy Pismo Święte pochwala gdy chrześcijanin broni się przed bezprawną napaścią i używa siły, by taką napaść odeprzeć? Samoobrona to prawo każdego człowieka do odparcia ataku, a używa on takiej siły, jaka wydaje mu się konieczna do ochrony samego siebie przed doznaniem krzywdy na własnej osobie bądź przed uszkodzeniem swojej własności. To samo prawo do samoobrony może być przez niego zastosowane do obrony osób z najbliższego otoczenia czyli bliskich przyjaciół, swoich braci. Takie jest prawo narodów czy państw, ale prawo to nie zasadza się na tradycji ani na przemyśleniach samego człowieka, lecz znajduje całkowite poparcie w Słowie Bożym” (ang. Strażnica 15.09 1939 s. 279-280).

 

Porządkowi w Madison Square Garden wyposażeni byli w lekkie laski, co pomagało w ich identyfikacji. Zagrażali im awanturnicy, a teraz posiadanie przez nich owych lasek okazało się bardzo pożądane dla ich własnej ochrony przed brutalną napaścią. Zgodnie z prawem światowym oraz prawem Bożym, gdy komuś grozi uszkodzenie ciała, ma uzasadnione prawo do uzbrojenia się w celu samoobrony. – Neh. 4:7-18 (ang. Strażnica 15.09 1939 s. 282).

 

Rok 1940

 

Wykrzykiwanie haseł

 

         W roku 1940 J. F. Rutherford zmienił zwyczaj C. T. Russella co do ulicznego zachowania się podczas kolportażu. Pastor nigdy nie nakazywał być krzykliwym rozpowszechniając jego publikacje:

 

„Jednakże w roku 1940 wprowadzono w życie jeszcze inną metodę publicznego świadczenia. Zgodnie z wersetem o ‛mądrości wołającej głośno na ulicy’ w lutym tegoż roku Świadkowie Jehowy zaczęli rozpowszechniać czasopisma StrażnicaPociecha (poprzedniczka dzisiejszego Przebudźcie się!) na rogach ulic (Prz. 1:20). Wykrzykiwali pewne hasła, by zwrócić uwagę na publikacje i przedstawione w nich orędzie. Widok Świadków Jehowy proponujących swe czasopisma w miastach i miasteczkach stał się znany na całym świecie. Tego rodzaju działalność niewątpliwie wymagała odwagi” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 567).

 

         Oczywiście J. F. Rutherford w latach 1926-1940 wprowadzał i inne formy nagłaśniania nauk Towarzystwa Strażnica (marsze informacyjne, najazdy „dywizjonów” i „szarańczy”, nadawanie kazań przez megafony z dachów, łodzi i aut, akcje na cmentarzach, zakłócanie ludziom poranku niedzielnego), ale one nie zastępowały zwyczajów C. T. Russella. Były to nowe pomysły Sędziego, by bulwersować społeczeństwo i konsolidować w walce swoich głosicieli.

 

C. T. Russell nie był założycielem Świadków Jehowy

 

         W roku 1940 J. F. Rutherford napisał, że C. T. Russell nie był założycielem Świadków Jehowy:

 

Pastor Russell was not the founder of Jehovah’s witnesses (ang. Strażnica 15.12 1940 s. 343).

 

         Interesujące jest to, że dziś Świadkowie Jehowy wydłużają sobie swoje pochodzenie właśnie do czasów C. T. Russella:

 

         „Świadkowie Jehowy wydają »Strażnicę« od roku 1879. Pismo to jest całkowicie apolityczne i uznaje wyłącznie autorytet Biblii” (Strażnica Nr 13, 1988 s. 2).

 

Świadkowie Jehowy wydają to czasopismo od roku 1879. Jest ono całkowicie apolityczne i uznaje wyłącznie autorytet Biblii” (Strażnica Nr 3, 2018 s. 2).

 

         Mało tego, czasem i C. T. Russella nazywano Świadkiem Jehowy:

 

         „Sądząc po owocach, które wydał pracując dużo jako sługa ewangelii, brat Russell bezsprzecznie okazał się wiernym świadkiem Jehowy” (Wykwalifikowani do służby kaznodziejskiej 1957 cz. IV, s. 62).

 

         „To prawda, że od dziewiętnastego wieku tacy ludzie, jak C. T. Russell i J. F. Rutherford będąc świadkami Jehowy brali udział w tej ogólnoświatowej działalności...” („Niech Bóg będzie prawdziwy” 1954 [ang. 1952] rozdz. 19, akapit 7).

 

Filozofia

 

         Od roku 1940 J. F. Rutherford zmienił zwyczaj C. T. Russella co do używania terminu „filozofia” (zmartwychwstania, pojednania, okupu):

 

         „Fakt i Filozofia Pojednania

Wykład I” (Pojednanie pomiędzy Bogiem i człowiekiem 1920 [ang. 1899] s. 11 [cały wykład zawarty jest na stronach 11-31]; por. s. 58).

 

SCENARJUSZ czyli FOTODRAMA STWORZENIA

Wykazuje harmonję pomiędzy Nauką, Historią i Filozofią a Biblją” (Strażnica 15.02 1925 s. 63).

 

         „Pomijamy tutaj filozofię zmartwychwstania i to, co z nią jest związane, biorąc za przedmiot naszego rozważania pamięć Jehowy – pamięć, która nigdy nie zawodzi i od której zależy nasze zmartwychwstanie” (Nowy Dzień 02.09 1938 s. 771 [Consolation 23.03 1938 s. 3]).

 

The lifeblood of the man Jesus provides the ransom price for man. The philosophy of the ransom sacrifice will be more fully considered in a subsequent chapter. (Salvation 1939 s. 41).

 

Organizacja religijna

 

         Od roku 1940 J. F. Rutherford zmienił zwyczaj C. T. Russella co do używania określenia „religijna” (organizacja; patrz też Rok 1927):

 

Jehovah's witnesses are not a sect, not a religious organization (Judge Rutherford Uncovers FifthColumn [Sędzia Rutherford demaskuje piątą kolumnę; brak polskiego wydania] 1940 s. 17).

 

         „Oni są świadkami Jehowy a nie członkami jakiejś sekty lub jakiś religijny organizacji, jak diabeł chce innym wpoić. (...) Oni nie są poddani jakiej ludzkiej władzy lub ludzkiej organizacji” (Dzieci 1941 s. 89 [zachowano oryginalną pisownię]).

 

Rok 1941

 

Kwestia sporna

 

         W roku 1941 chory na raka J. F. Rutherford już prawie nie zmieniał nauk i zwyczajów C. T. Russella, bo już chyba wszystko zmienił z tego, co mu się nie podobało. Wprowadził w roku 1941 znów naukę o „kwestii spornej”, lecz ona nie była nową, a tylko przemodelowaną dawniejszą jego własną wykładnią.

Można bowiem zauważyć różne „kwestie sporne”, na które kładziono nacisk wcześniej, oraz różne lata były z tym związane: 1922, 1926, 1928, 1929, 1941.

         W publikacjach Świadków Jehowy przede wszystkim akcentuje się rok 1928 i 1941:

 

„Otóż w kwestii spornej co do panowania nad światem opowiedział się jednogłośnie po stronie Jehowy. Wzorzec stanowiła »REZOLUCJA (przyjęta przez Stowarzyszenie Międzynarodowych Badaczy Pisma Świętego na zgromadzeniu w Cedar Point, stan Ohio, w niedzielę 10 września 1922 roku)«. Oświadczono w niej między innymi:

»10. Twierdzimy i podajemy do wiadomości, że nastał dzień pomsty Bożej nad widzialnym i niewidzialnym imperium Szatana;

»11. Że odnowa starego świata, czyli porządku, jest niemożliwością; że nadszedł czas ustanowienia Królestwa Bożego pod panowaniem Chrystusa Jezusa i że wszystkie mocarstwa i organizacje, które nie zechcą się podporządkować sprawiedliwemu królowaniu Pana, zostaną zniszczone«” (Strażnica Nr 4, 1989 s. 21).

 

„W Strażnicy z 1 stycznia 1926 roku omówiono kwestię sporną, w której – jak zrozumieli – każdy musi zająć stanowisko. Brzmiała ona: »Kto uczci Jehowę

Przywiązywanie tak wielkiej wagi do imienia Bożego nie wynikało z samego nabywania wiedzy religijnej. Jak wyjaśniono w książce Proroctwo (wydanej w roku 1929), najważniejsza kwestia sporna, wobec której stoją wszystkie rozumne stworzenia, dotyczy imienia i słowa Jehowy Boga. Świadkowie Jehowy podkreślają, że według Biblii każdy musi znać imię Boże i uważać je za święte (Mat. 6:9; Ezech. 39:7)” (Świadkowie Jehowy głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 124).

 

„W roku 1929 podkreślono, że doniosła kwestia sporna, wobec której stoją wszystkie rozumne stworzenia, wiąże się z uczczeniem imienia Jehowy. A podczas omawiania wynikających stąd powinności sług Jehowy często rozważano Księgę Izajasza 43:10-12” (Świadkowie Jehowy głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 152).

 

„Zgromadzenie w Saint Louis w stanie Missouri w roku 1941 zapisało się w pamięci wielu obecnych ze względu na wykład »Nieskazitelność«, przedstawiony w pierwszym dniu. Brat Rutherford skoncentrował się w nim na doniosłej kwestii spornej, wobec której stoją wszystkie rozumne stworzenia. Odkąd w roku 1928 wygłoszono przemówienie »Władca dla ludzi«, wielokrotnie zwracano uwagę na kwestie sporne podniesione w związku z buntem Szatana. Teraz jednak zaznaczono, że »podstawową kwestią sporną wynikającą z zuchwałego wyzwania rzuconego przez Szatana była i jest kwestia POWSZECHNEGO ZWIERZCHNICTWA«. Zrozumienie tego problemu oraz znaczenia zachowywania nieskazitelnej lojalności wobec Jehowy jako Najwyższego Władcy Wszechświata dodaje Jego sługom potężnego bodźca do czynu” (Świadkowie Jehowy głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 261).

 

         Ponieważ chodziło o różne „sporne kwestie”, dlatego Towarzystwo Strażnica pisało o tym w swym skorowidzu, w dziale Kształtowanie się wierzeń. Stwierdzono w nim, że dopiero w roku 1941 ostatecznie rozstrzygnięto o co chodzi Świadkom Jehowy w tej sprawie:

 

Kształtowanie się wierzeń

1941: kwestia sporna co do prawowitości zwierzchnictwa Jehowy” (Skorowidz do publikacji Towarzystwa Strażnica 1986-2000, 2003 s. 95).

 

Rok 1941: Wykazano, że rzucone przez Szatana wyzwanie dotyczy przede wszystkim kwestii prawowitości wszechświatowego zwierzchnictwa Jehowy” (Strażnica Rok CVIII [1987] Nr 19 s. 17).

 

         Widzimy zatem, że z „kwestią sporną” C. T. Russell nie miał nic wspólnego, ani z tą z roku 1922, ani z tą z roku 1941. Nie była to jakaś zmieniona nauka pastora, a tylko zmieniana wykładnia J. F. Rutherforda.

 

Król północy i południa

 

         W roku 1941 J. F. Rutherford zmienił naukę C. T. Russella dotyczącą królów północy i południa:

 

„A przy »Końcu Czasu« będzie się z nim potykał król południa (Egipt), ale król z północy (Anglia), jako burza nań przyjdzie z wozami i jezdnymi (Egipscy Mameluki itp.) i z wielu okrętów, (flota angielska pod dowództwem admirała Nelsona) (Napoleon) wtargnie do ziemi i jako powódź przejdzie” (Przyjdź Królestwo Twoje 1919 [ang. 1891] s. 39).

 

Zanim Niemcy zaatakowały Związek Radziecki, J. F. Rutherford zaczął nauczać, że „królem północy” było Imperium Niemieckie, a „król południa” to Imperium Anglo-Amerykańskie (Comfort All That Mourn 1941 s. 12-14).

         Ale nawet gdy to się stało faktem, to jeszcze w roku 1944 Świadkowie Jehowy nadal tak uczyli:

 

         „Proroctwo Daniela, rozdział jedenasty, do którego Jezusowe proroctwo odnosi się, mówi, że »czas końca« będzie charakteryzowany przez napad »króla z północy« (nazi-faszystowskiego) przeciwko demokratycznemu »królowi z południa«...” („Królestwo Boże jest bliskie” 1944 s. 15).

 

Rok 1942

 

Pogrzeb prezesa

 

         Dnia 8 stycznia 1942 roku J. F. Rutherford zmarł. Jego pogrzeb bardzo różnił się od tego, który kiedyś wyprawił on i inni jego współpracownicy C. T. Russellowi:

 

Jak w Betel przyjęto wiadomość o jego śmierci? Nigdy nie zapomnę dnia, w którym się dowiedzieliśmy o odejściu brata Rutherforda« – wspomina William A. Elrod, który przez dziewięć lat należał do rodziny Betel. »Było to w południe, gdy rodzina zebrała się na posiłek. Podano tylko krótki komunikat. Nie było żadnych przemówień. Nikt nie wziął dnia wolnego z okazji żałoby. Przeciwnie, wróciliśmy do drukarni i pracowaliśmy ciężej niż kiedykolwiek«” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 89).

 

Towarzystwo Strażnica w swym czasopiśmie z 27 maja 1942 roku podało, że pogrzeb J. F. Rutherforda odbył się dnia 25 kwietnia, trzy i pół miesiąca po jego śmierci. Pochowano go o wschodzie słońca w sobotę w Nowym Jorku:

 

After the judge's decision those handling the matter of burial decided that there was no use to appeal to higher courts of California, which would delay the burial one year. They decided to proceed with the burial immediately. The remains of J. F. Rutherford, accompanied by the mortician, Mr. Lewis, were then sent east, for interment at Watchtower, radio station WBBR, Staten Island, New York. Adjoining the Society's property there is a burial plot, and the remains of Judge Rutherford were interred alongside others of his brethren with whom he had fought a good fight against the Devil's organization for many years. Burial was made in the Society's plot at sunrise, Saturday, April 25, 1942.(Consolation 27.05 1942 s. 16).

 

         Nie ma tam jednak indywidualnego nagrobka J. F. Rutherforda i nie istnieje jakiś opis ceremonii pogrzebowych, jak podano w przypadku C. T. Russella (cała polska i angielska Strażnica z 1 grudnia 1916 r.).

Interesujące jest to, czemu Sędziego Rutherforda chowano „o wschodzie słońca”. Tak jakby nikt nie miał wiedzieć o tym pogrzebie.

         W roku 1916 tak oto opisano końcowe uroczystości pogrzebowe C. T. Russella (patrz powyżej Rok 1916):

 

„Zmieszane głosy podwójnego kwartetu odbiły się i podziałały korzystnie na zbolałe serca (...) Chór zaintonował śpiew (...) Pochód pogrzebowy składał się ze 101 automobilów, i pociągu o kilku wagonach. Na cmentarz Resemont przyjechano już o zmroku, gdzie grono przyjaciół około pięciuset zgromadziło się by złożyć ostatnią posługę i uczestniczyć smutnemu obrządkowi, złożenia zwłok drogiego Brata do grobu. Żałobnicy z odkrytemi głowami nieśli trumnę, przechodząc aleją uformowaną z kwiatów. Na spód grobu położono emblem z kwiatów złotego koloru (...) następnie spuszczono ciało na miejsce ostatniego spoczynku, chór odśpiewał hymn No. 98” (Strażnica grudzień 1916 s. 24 [ang. 01.12 1916 s. 6016, reprint]).

 

         Trzeba tu koniecznie dodać, że niektóre nauki C. T. Russella zostały w polskich publikacjach J. F. Rutherforda zmienione w rok, a czasem w dwa lata później, niż w angielskich.

Przykładowo w angielskiej wersji książki pt. Harfa Boża z roku 1928 usunięto fragment o Wielkiej Piramidzie, a w polskich wersjach tej publikacji z roku 1929 i 1930 (ostatnia edycja) nadal uczy się o niej. W polskiej Strażnicy tę naukę zmieniono 1,5 miesiąca później niż w angielskiej, ale było to już w kolejnym roku kalendarzowym (1 stycznia 1929 r.; w ang. 15 listopada 1928 r.).

         Pominęliśmy tu też wykładnie, które zostały dodatkowo wprowadzone przez J. F. Rutherforda, o których nie uczył C. T. Russell, a więc im też nie zaprzeczał. Nie zajmowaliśmy się tu też naukami, które Sędzia zmieniał kolejny raz (czyli gdy zmieniał już swoją naukę na inną), już po wcześniejszej korekcie wykładni C. T. Russella.

 

         Zapewne można znaleźć w Internecie lub w jakichś książkach inne zbiory nauk C. T. Russella, które zmienił J. F. Rutherford.

         Autor tego tekstu sam kiedyś napisał artykuł pt. C. T. Russell i J. F. Rutherford – porównanie nauk obu prezesów (cz. 1-3), ale nie skupiał się w nim na wymienianiu zmian wykładni rok po roku. Opisano w tym tekście ogólnikowo 75 głównych ‘korygowanych’ nauk.

W obecnym zaś artykule jest tych zmienianych wykładni więcej (jest ich ponad 190!) i zostały one uszeregowane według lat i wprowadzanych zmian.

 

Inni o zmianach nauk C. T. Russella

 

         Co inni pisali o ‘korektach’ nauk C. T. Russella? Opisujemy poniżej trzy osoby (z pochodzenia: Niemca, Polaka i Amerykanina), które zabierały głos w sprawie wykładni pastora i zarzucały Sędziemu odstępstwo od nauk tego pierwszego.

 

William J. Schnell

 

Były Świadek Jehowy William J. Schnell (1905-1973; ochrzczony ok. 1922 r., od 1924 r. w niemieckim Betel, opuszcza organizację w 1952 r.), w książce pt. Ku światłu chrześcijaństwa (Warszawa1964) podał, że w latach 1917-1928 J. F. Rutherford zmienił co najmniej 148 nauk pastora! Oto jego słowa:

 

„Będąc zwolennikiem »doskonalszej światłości« i lojalnym świadkiem Jehowy zauważyłem, że w latach 1917-1928 czasopismo »Strażnica« zmieniało nasze doktryny przynajmniej 148 razy, a dokonywało się to również w latach następnych” (s. 12).

 

Oto miejsce w Internecie, gdzie można znaleźć tę książkę:

https://gloria.tv/text/NNvMLmaxtwcf6qHKfQDXCM938

 

Choć nie wymienił on tych ‘korygowanych’ nauk, to we wcześniejszej swej książce opisał wiele zmian doktrynalnych Świadków Jehowy z czasów Sędziego (patrz Trzydzieści lat w niewoli Strażnicy W. J. Schnell ,Warszawa 1961 [ang. 1956]; nowa edycja wyd. Słowo Nadziei, Gdynia 2001).

Oto miejsce, gdzie można znaleźć w Internecie tę książkę:

https://www.slideshare.net/siloam/trzydzieci-lat-w-niewoli-stranicy-schnell-w-j

 

         Zauważmy, że W. J. Schnell wspomniał tylko o latach 1917-1928, a przecież właśnie głównie od roku 1928 J. F. Rutherford zaczął wprowadzać zmiany doktrynalne i organizacyjne. Szkoda, że autor nie napisał więcej o kolejnych latach 1929-1942, bo przecież również w tych latach był on pracownikiem niemieckiego Betel. W publikacjach Świadków Jehowy W. J. Schnell wymieniany był wielokrotnie jako szczególny, ordynowany kaznodzieja (np. Strażnica 15.04 1937 s. 128; ang. Roczniki Świadków Jehowy z lat 1939-1944).

         Co powiedzieć o tym, że niemożliwe jest, aby zmieniono w tak krótkim czasie aż 148 nauk? Wydaje się, że nie mają racji ci, którzy tak sądzą.

Otóż przykładowo w roku 1917 Towarzystwo Strażnica wydało swój komentarz do Apokalipsy św. Jana i Księgi Ezechiela, którym posługiwało się do roku 1929 (w dużej mierze były w nim zawarte komentarze C. T. Russella). Pisano o nim, że „Tłumaczenie ksiąg Objawienia i Ezechyela, zawarte w tej książce, są od Boga pokierowane...” (Dokonana Tajemnica 1925 s. 697). Natomiast w roku 1930 J. F. Rutherford wydał nowy komentarz do Apokalipsy pt. Światło, który posiadał wykładnię całkowicie zmienioną w stosunku do poprzedniego i to w każdym omawianym wersecie biblijnym. To samo dotyczy też Księgi Ezechiela, gdyż nowy komentarz J. F. Rutherforda pt. Vindication (trzy tomy), wydany w latach 1931-1932, całkowicie odrzucał interpretację zawartą w książce pt. Dokonana Tajemnica. Tak również było z innymi naukami z pozostałych ksiąg biblijnych. Jeśli się weźmie pod uwagę liczbę rozdziałów i wersetów we wspomnianych księgach i zmian ich interpretacji, to liczba 148 może okazać się zaniżoną.

 

         August Stahn

 

         A. Stahn (1888-1945) należał do Wolnych Badaczy Pisma Świętego w USA, ale w roku 1927 przyjechał do Polski, wysłany przez H. Oleszyńskiego, wydawcę badackiego czasopisma Straż (patrz https://pl.wikipedia.org/wiki/August_Stahn ).

W roku 1929 wydał on książkę pt. Doświadczajcie duchów czy z Boga są (Kraków) polemizującą z naukami J. F. Rutherforda (s. 3-52), a także z epifanistami (s. 55-90) oraz dwiema niezależnymi grupami badaczy Pisma Świętego skupionymi wokół D. Chomiaka (s. 91-137) i W. J. Zaborowskiego, który wydawał czasopismo pt. Badacz Pisma Świętego (s. 138-144).

         Część dotycząca J. F. Rutherforda zawiera 39 podrozdziałów i omawiała zapewne kilkadziesiąt nauk zmienionych przez Sędziego. Książka dostępna jest w Internecie i każdy może sam prześledzić, które odrzucone nauki C. T. Russella on omawia:

http://www.dabhar.org/teksty/StahnDosDuch.pdf

 

         Paul. S. L. Johnson

 

         Paul S. L. Johnson (1873-1950), pielgrzym Towarzystwa Strażnica i jeden z zaufanych współpracowników C. T. Russella, późniejszy założyciel Epifanii (odłam badaczy Pisma Świętego istniejący od roku 1919), napisał kilkanaście swoich tomów Wykładów Pisma Świętego. Jeden z tych tomów epifanicznych (szósty), zatytułowany Merarism (1938; po polsku brak), poświęcił Świadkom Jehowy.

         Wymienił w nim mnóstwo nauk C. T. Russella, które zmienił z czasem J. F. Rutherford. Zapewne kolejne zmienione wykładnie opisał on w swym czasopiśmie pt. Teraźniejsza Prawda i Zwiastun Chrystusowej Epifanii, które ukazuje się do dziś (od 1920 r. [okazjonalny numer w 1918]; po polsku od 1923 r. [okazjonalny numer w 1921]).

         W roku 1937 wydano w języku polskim specjalny numer tego czasopisma, w którym w skorowidzu wymieniono wiele nowych nauk J. F. Rutherforda. Dotyczy to w dużym stopniu wykładni C. T. Russella, które Sędzia zmienił (podano też odsyłacze do publikacji, które to omawiają [rok wydania i strona]):

 

„RUTHERFORD, J. F., Krytyka błędnych jego nauk na następujące przedmioty:

Aggieusz 1:14, 2:6-9, '31, 47; '32, 62; Aniołowie, '31, 37, 38; '32, 53, 54; Antychryst, '31, 42; '32, 59, 70; Apostołów Liczba, '26, 92; Aprobacja Kodeksu N. R. A., '34, 73; Armagedon, '31, 46; '32, 62; Armagedon, Kler i Człowiek Grzechu zniszczony przed A., '32, 70, 74; Betel, kto właścicielem, '26, 91; Błyskawice, '30, 67; '34, 51; Boska Organizacja, Niewiasta, Syon, '32, 69; Bóg Sabaoth, '32, 78; Charakter, '31, 40; '32, 55, 69, 79; Człowiek Grzechu, '31, 42; '32, 59, 74; Czas Końca, a Czasy Pogan, '30, 66, 75; '34, 50, 58; Daniel (roz. 7 i 8), '34, 70; Dni Daniela, '25, 79; '30, 77; '34, 60, 72; Dotknięcie Umarłego, '32, 79; Dozwolenie Złego, '30, 70; '31, 36; '32, 52; '33, 70; '34, 55; Droga świątobliwości, '32, 76; Drzewo (Dan. 4), '34, S8; Drzewa Oliwne, dwa, '34, 73; Duch Św., '31, 42; '32, 57; '34, 82; Ducha Św. Wylanie, '26, 83; '30, 92; Duch i Oblubienica, '30, 68; '34, 52; Dwie Części Wygładzone, '26, 96; Dzień Pański, '34, 73; Dzień Pomsty, '34, 66; Dzień Mężów i Jeden Zyd, '34, 73; Dziesięć Panien, '25, 21; '29, 52; Dziesięć Plag, '34, 90; Efa i Niewiasty, '34, 73; Egipt, '33, 70; Elijasz, cztery poglądy, '30, 68; '34, 51; Elijasz, ruch E. niewiadomy, '31, 96; '32, 58; Enoch, '25, 31; '29, 61; Estera, '32, 72; Ezechiel, '32, 75, 79; Filadelfia i Laodycja, '29, 36; Głosowanie, '30, 68; '34, 52; Gog i Magog, '33, 70; Grosz, '34, 86; Fundusz Ulgowy, '34, 69; Harfa, '26, 94; Hijob, '31, 34; '32, 50; Iz. 30:26, '26, 82; '30, 92; Jannes i Jambres '34, 90; Jednostki Wykazane w Biblji, '31, 46; '32, 62; Jehu, Achab, Jezabela, '33, 71; Jeden z Książąt, '25, 32; Jezus, Bezczynność N. Pana, '26, 81; '30, 91; Jozue, '34, 66; Kamień, nie będący w ręku, '33, 67; K Obrażenia, '33, 63; K na Syonie, '32, 79; K Węg. '34, 73; Klucze, '33, 68; Kom. Red. Strażnicy, '32, 78; Koniec świata, '26, 81; '30, 91; Konwencje Parousyjne, '31, 47; '32, 62; Kres, '31, 46; '32, 61; Królestwo Boże, po Anarchji, '31, 46; '32, 62; Krytyka Widoków z Wieży, '34, 73; Liga Narodów, '30, 73; '34, 61; Mat. 8:11, 12 i Łuk. 13:28, '32, 78; Mąż z Kałamarzem, '32, 75; Melchizedek, '34, 73; Mężowie z Bronią, '32, 75; Miasto Ucieczki i Mściciel Krwi, '26, 78; '30, 83; Miljony nigdy nie umrą, '28, 96; Młodzieniec z Sznurem Pomiarowym, '34, 73; Morze, "32, 63; '31, 47; Namaszczenia dwa, '32, 79; Narodzenie Narodu, '25, 73; Narodzenie a Spłodzenie, '30, 72; '34, 56; Nienagradzanie za Pracę Ludzką ani Bydlęcą, '34, 73; Niewiasty, '38, 69; Nil, '33, 76; Noe, '26, 96; Nowe Imię, '32, 76; Nowe Przymierze, '34, 89; Obchodzenie Pamiątki, '33, 68; Obraz Metalowy (Dan. 2), '26, 94; Obawa Jezusa w Getsemanie, '32, 79; Oczyszczenie Latorośli, '32, 77; Odjęcie Ustawicznej Ofiary, '34, 71; Ołów, '34, 73; Okup, '25, 25, 29; '29, 56, 60; "On Sługa", '32, 63; '31 47; Opoka, '33, 68; Opozycja, '32, 70; Opuszczenia w Przedrukach Strażnic, '26, 91; Ostatki, '30, 70; '34, 54; Owce i Kozły, '25, 23; '29, 54; Owoce Królestwa, '31, 39; '32, 55; Pałac dla Star. Św., '30, 70; '34, 54, 69; Pasterze i Laski, '34, 82; Picie Wina, '32, 79; Piramida, '29, 39; Pismo Św., '32, 67; Plan Boski, '31, 35; '32, 51; Podaństwo Wodzom, '30, 69; '34, 53; Podnóżek, '33, 68; Pokój i Bezpiecz. '32, 63; '31, 47; Poruszenie Wszyst. Rzeczy, '32, 63; '31, 47; Powołanie a Wybranie, '30, 73; '34, 57; Powrót N. Pana, '30, 67; '34, 51; Prawica Boża, '33, 68; Prorok Jehowy, '34, 67; Prostacy, '32, 79; Przygotowanie Drogi Pańskiej, '34, 73; Przymierza, '35, 51, 68; Przymierze Nowe, '34, 89; Przymierze Sary a Ofiary, '25, 19; '29, 51; Przyjście Pana do świątyni, '25, 76; '31, 42; '32, 59; Psalm, 8:5-7, '31, 36; '32, 52; Psalm 16, '31, 36; '32, 52; Psalm 68:19, '33, 69; Psalm 82, '25, 32; '29, 62; Pszenica a Kąkol, '26, 78; '30, 89; Radny, '30, 62; Radość Wystawiona, '33, 68; Rewizja Cieni Przybytku, '26, 93; Róg Pośledni, '34, 71; Rok Jubileuszowy, '25, 76; Ruch Parousyjny, '34, 73; Russell, Br., uwagi, '34, 66; Russell, Br., pamiątka śmierci, '34, 73; Rut, '33, 76; Sara, pozafigural. poród, '32, 69; Sąd, '32, 78; Senaar, '34, 73; Sen Nabuch., '31, 40; '32, 56; Siedm Kościołów, '31, 43; '32, 58; Sień, '24, 13; Skała, '33, 67; Skrócenie Dni, '26, 76; '30, 86; Sługa, a sługa, '30, 69; '34, 53; Słowa N. Pana, czy nierozważne, '32, 79; Słowo "rab", '33, 69; śmierć, '31, 36; '32, 52; Spotkanie Pana, '34, 88; Sprzedaż Książek, '31, 47; '32, 62, 71; Sprzymierzony Lud, '34, 68; Starcy, Baby, Chłopcy i Dziewczęta, '34, 73; Star. Św. i ich Powrót, '25, 74; '32, 77; '34, 89; świecznik Złoty, '34, 73; Synteleja, Telos, '33, 75; Szafarz i Grosz, '34, 68; Szata Spraw. Chrys., '25, 74-76; Szata Weselna, '25, 74; Szatan a prawo do panowania, '26, 82; '30, 92; Szatan bogiem, '34, 89; Szatana wiązanie, '25, 32; '29, 62; Szatan, a Walka z Bogiem, '31, 34; "32, 50; Szatan zrzucony z nieba, '25, 75; '26, 77, 85; '30, 88, 94; '32, 69; Szatan, Upadli Aniołowie, klasa Wtórej śmierci, po uśmierceniu będą wzbudzeni, '33, 69; Szatańska Organizacja, '30, 68; '32, 78; '34, 52; Szkoły Niedzielne, '26, 94; świadkowie Jehowy, '32, 76; światło w Ciemności, '26, 76; Świątynia, '31, 47; '32, 62; Tow. "onym sługą", '26, 91; Trąba, '34, 87; Tysiąclecie, Małe, Fałszywe, '26, 78; 2 Tesal. 1:6-10, '25, 27; '29, 57; Trzy Znaki, '33, 75; Teste. Br. Russella, '32, 78; Umysł a Serce, '25, 18; '29, 78; Usprawiedliwienie, '23, 66; '29, 87; '33, 23; Usprawied. Imienia Jehowy, '32, 71; Wiara po poświeceniu, '25, 19; '29, 51; Więźniowie, '30, 69; '34, 54; Więźniowie Nadziei, '34, 73; Winnica, Izaj. '27, 2; '31, 46; '32, 61; Władza Cywilna, '34, 67; Wóz, '33, 69; Wstąpiłeś na Wysokość, '33, 69; Wtóra śmierć, '25, 25, 30; '29, 56, 61; Wybór Starszych, '33, 73; Wyrok a Przekleństwo, '25, 79; Zach. 3:1-8, '26, 79; '30, 89; Zasługa Chrys., a Grzechy Dobrowolne, '26, 92; Zły Sługa, '25, 21; '29, 53; '26, 6; Zorobabel, '32, 79; Zupełność Czasów, '33, 75; Żniwo, '25,28; '29, 58; Życiowe Prawa, a Prawo do Życia, '26, 95; żyd. (Zach. 8:22, 23), '32, 63; '31, 47; Żywi a Umarli, '26, 95”(Teraźniejsza Prawda i Zwiastun Chrystusowej Epifanii listopad 1937 s. 95).

 

         Widzimy z powyższego zestawienia, że P. S. L. Johnson wymienia co najmniej 150 nauk, które zmienił J. F. Rutherford w latach 1917-1937.

 

         Podsumowując, da się zauważyć, że nowy prezes Towarzystwa Strażnica, po śmierci C. T. Russella, rok po roku zmieniał nauki swego poprzednika. Procesu tego nie zakończył za swego życia, bo niektóre wykładnie jeszcze zmieniał kolejny prezes N. H. Knorr (zm. 1977), np. usunął on rok 606 p.n.e., a wprowadził rok 607, służący do wyliczenia roku 1914. Oczywiście każdy następny prezes (obecnie Ciało Kierownicze) po C. T. Russellu zmieniał nauki swego poprzednika, ale żaden z nich nie robił tego tak często i w tak dużym stopniu, jak J. F. Rutherford.

Dlatego Świadków Jehowy zaczęto z czasem nazywać ‘rutherfordystami’ (rutherfordzistami), w odróżnieniu od ‘russellitów’. Nastąpiło to po nadaniu im nazwy „Świadkowie Jehowy” podczas kongresu w roku 1931:

 

         „(...) jednakże stosownie do Słowa Bożego nie możemy przystać na to, żeby nas nazywano »Russellitami«; (…) odrzucamy przyjęcie nazwy »badaczy Pisma Świętego« (…) odrzucamy przyjęcie imienia jakiegoś człowieka lub być nazwani takiem imieniem;          (...) wobec czego z radością przyjmujemy imię, jakie wyszło z ust Pańskich, mając życzenie, byśmy byli znani i nazwani po następującem imieniu: Świadkowie Jehowy. – Izajasza 43:10-12; 62:2; Objawienie 2:17” (Królestwo nadzieja świata 1931 s. 31, 34).

 

         Dziś nawet Towarzystwo Strażnica wspomina te dwa określenia, które pozwalają nam odróżnić badaczy Pisma Świętego od Świadków Jehowy:

 

         Świadkowie Jehowy są nazywani fałszywie innymi imionami. Nazywano ich Russellitami. Niektórzy nazywają ich Rutherfordzistami. Inni przyczepili im imię Brzaskowcy tysiąclecia [ang. Millennial Dawnites]” (Strażnica Nr 22, 1950 s. 3 [ang. 15.05 1950 s. 148]).

 

         „Przyczepiano im wszelkiego rodzaju uwłaczające przezwiska, przynajmniej w zamierzeniu uwłaczające, jak na przykład: »ci, co nie wierzą w piekło«, »usypiacze dusz«, »russellici«, »rutherfordziści«, »ludzie Brzasku Tysiąclecia«, »niepatriotyczni pacyfiści«, »przekręcacze Pisma świętego«, »bezprawni kaznodzieje« itp. (...) Uznano ich za fałszywych chrześcijan, a nawet za wcale niechrześcijańskich »fałszywych proroków«, za antychrystów, zgoła odrzuconych przez Boga” (Strażnica Nr 22, 1967 s. 3).

         Por. Others had derisively nicknamed them “Millennial Dawnists,” “Russellites,” “Rutherfordites,” and “WatchTower People (ang. Strażnica 15.02 1962 s. 119).

 

         „Przezywano ich nawet russellitami i rutherfordzistami” (Świadkowie Jehowy zjednoczeni w spełnianiu woli Bożej na całym świecie 1988 s. 10).

 

„A co z Badaczami Pisma Świętego? Duchowieństwo nazywało ich russellitami lub rutherfordzistami. Jednakże zaakceptowanie któregoś z tych określeń sprzyjałoby duchowi sekciarstwa” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 150).

 

         Na zakończenie informujemy, że szerzej zmiany nauk C. T. Russella, J. F. Rutherforda i pozostałych prezesów oraz członków Ciała Kierowniczego, aż do dziś, omawiamy w książce pt. Zmienne nauki Świadków Jehowy (wersja papierowa obejmuje lata 1879-2011, a elektroniczna lata 1879-2019).

 

Zgłoś artykuł

Uwaga, w większości przypadków my nie udzielamy odpowiedzi na niniejsze wiadomości a w niektórych przypadkach nie czytamy ich w całości

Komentarze są zablokowane