Od kogo C. T. Russell przejął ‘swoje’ nauki? (cz. 1)
Od kogo C. T. Russell przejął ‘swoje’ nauki? (cz. 1)
Na początku informujemy, że artykuł nasz składa się z następujących rozdziałów:
Ogólne wspomnienie przez C. T. Russella trzech jego pierwszych nauczycieli – J. Wendella, G. Storrsa i G. Stetsona
Chronologia biblijna i inne nauki przejęte z adwentyzmu
Chronologia biblijna przejęta szczególnie od adwentysty N. Barboura
Oczekiwanie na powrót Chrystusa przejęte od J. Wendella
Rok powrotu Chrystusa przejęty od N. Barboura
Niewidzialność powrotu Chrystusa przejęta od B. W. Keitha
Nowy Testament międzywierszowy Emphatic Diaglott przejęty od B. Wilsona
Dwuetapowy powrót Chrystusa przejęty od J. Seissa i G. Storrsa
Koniec „czasów pogan” w roku 1914 przejęty od N. Barboura
„Czas końca” rozpoczęty w roku 1798 przejęty od W. Millera i N. Barboura
Rok 1844, jako podstawa kilku wyliczeń chronologicznych, przejęty od W. Millera
Rok 1878 przejęty od N. Barboura
Rok 1881 przejęty od Ch. P. Smytha i N. Barboura
Wielka Piramida przejęta od Ch. P. Smytha, J. Taylora, R. Menziesa, J. Seissa, G. Storrsa i N. Barboura
Powrót Żydów do Palestyny – nauka przejęta od G. Storrsa
Okup za wszystkich, druga próba dla zmartwychwstałych i raj na ziemi – nauki przejęte od G. Storrsa, H. Dunna, J. Seissa i H. Grewa
Odrzucenie piekła i nieśmiertelności duszy – nauki przejęte od G. Storrsa, H. Grewa i G. Stetsona
Posługiwanie się imieniem Jehowa – nauka przejęta od G. Storrsa, adwentystów i H. Grewa
Odrzucenie osobowości Ducha Świętego przejęte od G. Storrsa
Odrzucenie Trójcy Świętej przejęte od H. Grewa i G. Storrsa
Babilon Wielki, Antychryst, odrzucanie kościołów i zakładanie wydawnictw przejęte od M. Lutra, adwentystów i G. Storrsa
Pamiątka przejęta od G. Storrsa
Termin Strażnica przejęty od G. Storrsa?
Biblia Króla Jakuba i inne przekłady biblijne przejęte od protestantów
Wpływ G. Stetsona na przyjęcie ponownego chrztu przez C. T. Russella
Śpiewanie pieśni przejęte od H. Grewa?
Termin „nowe światło” przejęty od pionierów adwentystycznych?
Termin „teraźniejsza prawda” przejęty od adwentystów, J. Wendella lub N. Barboura
Symbol krzyża i korony przejęty od Mary Baker Eddy?
Tytuł „sługa wierny” przejęty z osoby G. Storrsa i nadany C. T. Russellowi?
Zaangażowanie kobiet przy publikowaniu i zarządzaniu Towarzystwem Strażnica wzorowane na zwyczaju G. Storrsa?
Różne nauki H. Grewa i G. Storrsa przejęte przez C. T. Russella
Źródła doktryny C. T. Russella według ks. S. Ufniarskiego
W tej części artykułu zamieszczamy pierwszych dwanaście rozdziałów. Pozostałe rozdziały w dwóch kolejnych częściach tego tekstu.
Jakiś czas temu opublikowaliśmy artykuł pt. Od kogo E. G. White przejęła ‘swoje’ nauki? Przedstawiał on pochodzenie nauk, które głosiła Ellen G. White (1827-1915), prorokini Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego.
Często zestawiamy C. T. Russella (1852-1916), prezesa Towarzystwa Strażnica, ze wspomnianą pionierką adwentystów. Dlatego w tym artykule opisujemy podobnie, jak w tamtym tekście, pochodzenie nauk pastora.
Badacze Pisma Świętego i Świadkowie Jehowy wywodzący się z Towarzystwa Strażnica, rzadko zastanawiają się, jak powstały ich nauki. Wydaje im się, że pochodzą albo wprost z Biblii, albo z natchnienia i pomysłów Russella.
Można się od biedy zgodzić z tym, że niektóre wykładnie chronologiczne pastora były jego pomysłami. Nie te pierwotne, tylko te będące poprawianiem zapowiedzi, które się nie spełniły.
Poniżej takie dwa przykłady zmian nauk dokonywanych bezpośrednio przez Russella. Gdy nie nastąpiło spektakularne zabranie do nieba w roku 1878, zamieniono to na niewidzialne zmartwychwstanie zmarłych dawniej i umierających od tego roku:
„Stąd też wysnuli jeszcze jeden wniosek – skoro chrzest i namaszczenie Jezusa jesienią 29 roku n.e. odpowiadają początkowi jego niewidzialnej obecności w roku 1874, to jego wjazd do Jeruzalem w charakterze Króla wiosną 33 roku n.e. wskazywałby, iż objął władzę jako Król w niebie na wiosnę roku 1878. Badacze spodziewali się otrzymać wówczas nagrodę niebiańską. Kiedy tak się nie stało, doszli do przekonania, że jeśli namaszczonym naśladowcom Jezusa ma przypaść razem z nim udział w Królestwie, więc musiało się wtedy rozpocząć zmartwychwstanie do życia duchowego dla tych, którzy zasnęli w śmierci” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 632).
Gdy oczekiwany rok 1914 nie przyniósł tego, na co czekano, datę tę uzupełniano słowami „przed”, „w” i „po”:
„Pierwotnie sądzili też, że jeszcze przed rokiem 1914 nastanie ogólnoświatowa udręka, której punktem szczytowym będzie anarchia (wiązana według ówczesnego zrozumienia z »wielkim dniem Boga Wszechmocnego«) (Obj. 16:14). Ale potem, na dziesięć lat przed rokiem 1914, w Strażnicy wyrażono pogląd, że powszechne zamieszanie, które doprowadzi do zagłady instytucji utworzonych przez człowieka, nastąpi zaraz po upływie Czasów Pogan. Spodziewano się, iż rok 1914 będzie punktem zwrotnym dla Jeruzalem, ponieważ według proroctwa »Jeruzalem miało być deptane«, aż się wypełnią Czasy Pogan. Kiedy zbliżał się rok
Ogólne wspomnienie przez C. T. Russella trzech jego pierwszych nauczycieli – J. Wendella, G. Storrsa i G. Stetsona
Trzej główni nauczyciele Russella, z którymi korespondował i spotykał się, to: Jonas Wendell (1815-1873), George W. Stetson (1814-1879) i George Storrs (1796-1879). Wszyscy oni zmarli albo przed rozpoczęciem wydawania przez Russella Strażnicy (lipiec 1879 r.), albo kilka miesięcy później (Stetson zmarł w październiku, a Storrs w grudniu):
„Russell całkiem otwarcie mówił o pomocy, z której korzystał przy studiowaniu Biblii. Nie tylko przyznawał, że winien jest wdzięczność adwentyście Jonasowi Wendellowi, lecz także wyrażał się życzliwie o dwóch innych ludziach, którzy mu pomogli w badaniu Biblii. Powiedział o nich: »Studiowanie Słowa Bożego z tymi dwoma drogimi braćmi prowadziło krok po kroku na coraz zieleńsze pastwiska«. Pierwszy z nich to George W. Stetson, szczery badacz Biblii i pastor Adwentystycznego Kościoła Chrześcijańskiego w Edinboro w stanie Pensylwania. Drugim był George Storrs, wydawca czasopisma The Bible Examiner, ukazującego się w Brooklynie, dzielnicy Nowego Jorku. Storrs urodził się 13 grudnia 1796 roku” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 45).
Najpierw Russell poznał Wendella, a później, prawdopodobnie dzięki niemu, pozostałych dwóch badaczy adwentowych:
„1868 lub 1869
Charles Russell zaczyna dogłębnie analizować dogmaty kościołów chrześcijaństwa i stwierdza, że mylnie interpretują one Biblię; jego »zachwiana wiara« zostaje ponownie ugruntowana po wysłuchaniu kazania kaznodziei adwentystów Jonasa Wendella” (Królestwo Boże panuje! 2014 s. 28).
Oto jak Russell w roku 1916 wspomniał o tym, co zawdzięcza Storrsowi i Stetsonowi:
„»A tu z wdzięcznością wspominam o pomocy udzielonej przez braci George Stetson i George Storrs, tego ostatniego jako redaktora Bible Examiner, którzy obaj już dzisiaj nie żyją. Badanie Słowa Bożego przy pomocy tych drogich braci postępowało krok za krokiem na zielone pastwiska i jaśniejsze nadzieje dla świata« – Autografia Pastora Russella. Z’ 16-
Cytowane słowa pochodzą z czasopisma Russella i były przez niego kilka razy przytaczane w latach 1890-1916 (patrz ang. Strażnica maj 1890 s. 4; ang. Strażnica, wydanie specjalne, 25.04 1894 s. 96; ang. Strażnica 15.07 1906 s. 3821 [reprint]; ang. Strażnica 01.06 1916 s. 170).
Russell również na początku swej samodzielnej ‘drogi religijnej’, w roku 1879, wymienił Storrsa, zanim on zmarł, jako „wybitnego”, który udzielił mu „znacznego wsparcia”:
„Pan okazał nam wielką pomoc przy badaniu Jego Słowa, między innymi za pośrednictwem wybitnego, starszego już wiekiem brata George Storrsa, który zarówno słowem, jak i piórem udzielił nam znacznego wsparcia” (Dodatek do ang. Strażnicy lipiec 1879, Do czytelników „Zwiastuna Poranka”).
„Charles Taze Russell, który rozpoczął wydawanie niniejszego czasopisma w roku 1879, tak napisał o latach swej młodości: »Pan dał nam wiele osób do pomocy w studiowaniu Jego Słowa, a wśród nich wyróżnił się [ang. among whom stood prominently] nasz drogi sędziwy brat, George Storrs, który słowem zarówno mówionym, jak i pisanym wielce nam dopomógł; nigdy jednak nie staliśmy się naśladowcami ludzi, jakkolwiek dobrych i mądrych, lecz ‘naśladowcami Boga jako dzieci umiłowane’«” (Strażnica Nr 20, 2000 s. 30).
Świadkowie Jehowy także piszą o „wpływie” wcześniejszych badaczy Biblii, w tym Storrsa, na poglądy Russella:
„Wśród ludzi spotykających się z George’em Storrsem był młody mężczyzna, który organizował grupę osób studiujących Biblię w Pittsburghu w stanie Pensylwania. Nazywał się Charles Taze Russell. Jeden z pierwszych jego artykułów na temat Pisma Świętego został opublikowany w roku 1876 na łamach periodyku Bible Examiner, którego redaktorem był Storrs. Russell przyznawał, że mieli na niego wpływ wcześniejsi badacze Biblii. Później, już jako wydawca Strażnicy Syjońskiej, cenił sobie pomoc Storrsa, jego rady i listy” (Strażnica Nr 16, 2006 s. 13).
Storrs, jak widać, nawet zamieścił w swoim czasopiśmie pierwszy artykuł napisany przez Russella.
Russell tak był wdzięczny Storrsowi za wszystko, że jeszcze kilka lat po jego śmierci zamieścił w Strażnicy jego artykuł:
„Jakiś czas po jego śmierci opublikowano artykuł jego pióra zatytułowany »Nauka o wyborze«, w czasopiśmie Zion’s Watch Tower z czerwca roku
Patrz ang. Strażnica czerwiec 1884 s. 623-624, reprint.
Świadkowie Jehowy podają też, iż „różne ruchy reformacyjne” spowodowały, że Russell mógł „lepiej zrozumieć Słowo Boże”:
„Stało się dla nich oczywiste, że chrześcijaństwo daleko odeszło od nauk i zwyczajów pierwotnego chrystianizmu. Brat Russell nie twierdził, iż on pierwszy to dostrzegł; chętnie przyznawał, że jest wdzięczny innym za pomoc udzieloną mu w początkowych latach jego studiów biblijnych. Z docenianiem wypowiadał się o dobrej pracy wykonanej przez różne ruchy reformacyjne, aby światło prawdy świeciło coraz jaśniej. Wymieniał starszych od siebie mężczyzn, takich jak Jonas Wendell, George Stetson, George Storrs i Nelson Barbour, którzy tak czy inaczej osobiście pomogli mu lepiej zrozumieć Słowo Boże” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 120).
Russell pisał także o Stetsonie i jego „wybitnych zdolnościach” oraz, że „pomógł mu w studiowaniu Biblii”:
„C. T. Russell z wdzięcznością przyznawał, że George W. Stetson z Edinboro (stan Pensylwania) pomógł mu w studiowaniu Biblii. Stetson zmarł 9 października 1879 roku w wieku 64 lat. Następnego miesiąca ukazało się w »Strażnicy« zawiadomienie o jego śmierci, w którym 27-letni Russell wypowiada się o Stetsonie z wielkim szacunkiem. »Nasz brat był człowiekiem o wybitnych zdolnościach«, pisał Russell, »i zrezygnował z obiecujących widoków na dostąpienie zaszczytów w świecie i polityce, aby móc głosić Chrystusa«. Na łożu śmierci Stetson poprosił, żeby przemówienie na jego pogrzebie wygłosił C. T. Russell, który rzeczywiście spełnił to życzenie” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 45).
W innych rozdziałach poświęcamy uwagę wymienionym osobom, wraz z naukami, które zaszczepiły one Russellowi.
Chronologia biblijna i inne nauki przejęte z adwentyzmu
Ogólnie mówiąc, Russell przejął chronologię z nauk wczesnych adwentystów (badaczy adwentowych) z XVIII i XIX wieku:
„W nawiązaniu do często omawianej przez siebie chronologii Russell oświadczył: »Kiedy mówimy o ‘naszej’ chronologii, mamy po prostu na myśli chronologię używaną przez nas – chronologię biblijną, stanowiącą własność wszystkich sług Bożych, którzy ją uznają. W gruncie rzeczy już dawno przed nami była ona przedstawiana mniej więcej w takiej formie, w jakiej my ją podajemy, podobnie jak różne proroctwa, na które się powołujemy, omawiali już w innym celu adwentyści, a rozmaite nauki, które popieramy i które wydają się tak nowe i świeże oraz tak odmienne, głoszono już w takiej czy innej postaci dawno temu – na przykład naukę o wybraniu, wolnej łasce, restytucji, usprawiedliwieniu, uświęceniu, uwielbieniu czy zmartwychwstaniu«” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 49).
Jak widzimy, Russell sam wspomina, że także takie nauki jak: „o wybraniu, wolnej łasce, restytucji, usprawiedliwieniu, uświęceniu, uwielbieniu czy zmartwychwstaniu”, były dla niego „nowe i świeże”.
To wszystko zawdzięczał „ruchom reformacyjnym”:
„Brat Russell nie twierdził, iż on pierwszy to dostrzegł; chętnie przyznawał, że jest wdzięczny innym za pomoc udzieloną mu w początkowych latach jego studiów biblijnych. Z docenianiem wypowiadał się o dobrej pracy wykonanej przez różne ruchy reformacyjne, aby światło prawdy świeciło coraz jaśniej” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 120).
Chronologia biblijna przejęta szczególnie od adwentysty N. Barboura
Adwentysta N. Barbour (1824-1905) miał spory udział w zaszczepieniu Russellowi swojej chronologii:
„»Kiedy spotkaliśmy się po raz pierwszy«, pisał później Russell, »Barbour dużo się ode mnie dowiedział o pełni restytucji ugruntowanej na odpowiedniej wartości okupu złożonego za wszystkich, a ja wiele się od niego nauczyłem o chronologii«.” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 46).
Oczywiście Barbour nie był odkrywcą swych wyliczeń chronologicznych, bo oparł je na wcześniejszym opracowaniu chronologii Ch. Bowena (zm. 1890), którą opisał w roku 1844 E. B. Elliott (1793-1875) w książce pt. Horae Apocalypticae (wyd. 2, 1846 s. 254-259 [wyd. 5, 1862]).
„Opierając się na chronologii w opracowaniu angielskiego duchownego Christophera Bowena, opublikowanej przez E. B. Elliotta, Barbour powiązał początek Czasów Pogan z przepowiedzianą w Księdze Ezechiela 21:30, 31 detronizacją króla Sedekiasza i wskazał, że Czasy Pogan mają się zakończyć w roku
Prócz tego Świadkowie Jehowy przyznali, że Wykłady Pisma Świętego Russella zawierały chronologię opracowaną przez Bowena:
„Opierając się na chronologii biblijnej opracowanej po raz pierwszy przez Christophera Bowena z Anglii, Badacze Pisma Świętego uważali, że w roku 1873 zakończyło się 6000 lat dziejów ludzkości, w związku z czym rozpoczęło się siódme tysiąclecie i przepowiedziany brzask Millennium z pewnością jest bliski. Na zagadnienie to, zgodnie z ich ówczesnym zrozumieniem Biblii, kierowała uwagę seria książek zatytułowana Brzask Tysiąclecia (zwana później Wykładami Pisma Świętego) pióra C. T. Russella” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 631).
Russell przynajmniej w roku 1881 wspomniał, że chronologia, którą przejął od Barboura, w rzeczywistości pochodzi o Ch. Bowena:
„Tutaj my tylko zauważamy, że biblijna chronologia najpierw wyprowadzona z Biblii przez Bowena z Anglii, wyraźnie i prawdziwie pokazuje, że okres 6000 lat od Adama zakończył się w 1873 roku, w następstwie czego, wtedy rozpoczął się poranek dnia Tysiąclecia (siódmy tysiąc), podczas którego wiele rzeczy ma się wydarzyć. Nastał właściwy czas na zaprowadzenie królestwa Chrystusowego, na wiązanie Szatana, na odnawianie wszystkich rzeczy i błogosławienie wszystkich ludzi na ziemi” (ang. Strażnica listopad 1881 s. 289 [reprint]).
Wydaje się, że jeszcze wcześniej, bo w roku 1879, Russell w liście do czytelników Zwiastuna Poranka, chciał częściowo pozbawić Barboura jego zasług w kwestii chronologii:
„Czy jednak nie ma niczego takiego, co br. Barbour przyniósłby nam jako naczynie ducha? Ależ tak, choć nie były to chwalebne i piękne, zaawansowane prawdy ani też »prorocze dowody«. [Chronologia wykazująca na podstawie Pisma Świętego, że 6000 lat od Adama skończyło się w 1873 roku, została, jak mi się wydaje, odkryta w Biblii, opracowana i wydrukowana przez pastora Bowena z Anglii, dlatego też znana jest tam pod nazwą »chronologii Bowena«. Większość proroczych dowodów, którymi się obecnie posługujemy, była znana od dawna między powtórnymi adwentystami, choć będąc błędnie stosowana i pozbawiona harmonii została odrzucona.] Bratu B.[Barbourowi] dane było tak poukładać (stopniowo) oraz zharmonizować różne prorocze nauki czasowe, że obecnie są dla nas, którzy je uznajemy, źródłem wielkiej radości”(Dodatek do ang. Strażnicy lipiec 1879, Do czytelników „Zwiastuna Poranka”).
Oczekiwanie na powrót Chrystusa przejęte od J. Wendella
Russell w roku 1879 wspomina przede wszystkim adwentystę J. Wendella, dzięki któremu jako młody chłopak (17 lat), w roku 1869, zaczął fanatycznie oczekiwać na powrót Chrystusa:
„Jestem badaczem Pisma Świętego odkąd Jonas Wendell, kaznodzieja powtórnych adwentystów, około 1869 roku zwrócił moją uwagę na drugie przyjście naszego Pana” (Dodatek do ang. Strażnicy lipiec 1879, Do czytelników „Zwiastuna Poranka”).
SUPPLEMENT TO Zion's Watch Tower, And ”Herald of Christ’s Presence.” PITTSBURGH, PA., JULY 1, 1879. To the readers of the ”HERALD OF THE MORNING”.
http://mostholyfaith.com/Beta/bible/Reprints/Z1879JUL.asp
Dodajmy, że Wendell oczekiwał na powrót Chrystusa w październiku 1873 roku, ale sam zmarł już w sierpniu, jak napisał badacz Pisma Świętego J. Skorupiński (1924-1997):
„Brat Jonas Wendell umarł 14 sierpnia 1873 r., czyli krótko przed mocno oczekiwaną datą powrotu Pana (na październik 1873 r.). Barbour wyraża się pochwalnie o nim w swoim czasopiśmie...” (Świt Królestwa Bożego i Wtórej Obecności Jezusa Chrystusa Nr 3, 1987 s. 29).
Również Russell wspomina Wendella i jego oczekiwania na powrót Chrystusa w roku 1873:
„Przypomniałem sobie pewne argumenty użyte przez mego przyjaciela Jonasa Wendell’a oraz innych adwentystów, którzy starali się udowodnić, że rok 1873 będzie czasem spalenia ziemi itp. – jako że chronologia świata wskazywała, iż sześć tysięcy lat od Adama skończyło się z początkiem 1873 roku – oraz innych wydarzeń podanych w Piśmie Świętym, które miały równocześnie nastąpić” (ang. Strażnica 15.07 1906 s. 3822 [reprint]).
Widzimy, jak spaczoną naukę o powrocie Chrystusa przedstawiał młodemu Russellowi podeszły wiekiem adwentysta Wendell.
Trzeba pamiętać, że on nauczał jeszcze o widzialnej paruzji Jezusa.
Rok powrotu Chrystusa przejęty od N. Barboura
Russell wspominał, że do wiary w rok 1874 i powrót Chrystusa w tym roku przekonał go Barbour:
„Zapłaciwszy Mr. Barbour’owi koszta podróży poprosiłem go, by mnie odwiedził w Philadelphii, (gdzie byłem zajęty w interesie podczas lata 1876 r.) i jeżeli możebne, by pokazał mi na podstawie proroctw Pisma Św., że rok 1874 jest początkiem czasu Obecności Chrystusa i Żniwa. Barbour przyjechał, a wykazane proroctwa zadowolniły mnie” (Dokonana Tajemnica 1925 [ang. 1917] s. 61 [cytat w tej książce pochodzi z ang. Strażnicy z 1916 r. s. 170-171]).
„Barbourowi udało się przekonać Russella, że w roku 1874 rozpoczęła się niewidzialna obecność Chrystusa” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 47).
Niewidzialność powrotu Chrystusa przejęta od B. W. Keitha
Benjamin W. Keith (1836-1916) był w środowisku Barboura i Russella odkrywcą „niewidzialnego” powrotu Chrystusa. Właściwie naprowadził go na to pewien Nowy Testament interlinearny:
„Właśnie w tym czasie br. Keith (jeden z naszych współpracowników) został użyty przez Pana, aby rzucić inny promień światła na ten temat, który wprowadził porządek w istniejącym dotychczas zamieszaniu i sprawił, że całe dawne »światło« świeciło dziesięciokrotnie większą jasnością. Brat K. uważnie czytał rozdział 24 Mateusza, używając »Emphatic Diaglott«, (...); gdy doszedł do wersetów 37 i 39, był bardzo zaskoczony stwierdzeniem, że czyta się je w następujący sposób: »Albowiem jak za dni Noego, taka będzie obecność Syna Człowieczego. (...) taka będzie obecność Syna Człowieczego«” (ang. Strażnica luty 1881 s. 3 [s. 188, reprint]).
„Ani Barbour, ani Russell nie byli pierwszymi, którzy głosili, że powrót Pana oznacza jego niewidzialną obecność. (...) Potem w roku 1864 Benjamin Wilson wydał przekład międzywierszowy Emphatic Diaglott, w którym słowo parousía przetłumaczył na »obecność«, a nie na »przyjście«. Na ten szczegół zwrócił uwagę Barboura i jego towarzyszy współpracujący z nim B. W. Keith” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 46).
Widać z tego, że Keith był nauczycielem Russella w kwestii niewidzialności paruzji.
Nowy Testament międzywierszowy Emphatic Diaglott przejęty od B. Wilsona
Russell tak był zafascynowany Diaglottem, którym posłużył się wspomniany Keith, że w roku 1902 wykupił prawo do jego druku (już w 1880 r. reklamował i sprzedawał ten przekład – ang. Strażnica maj 1880 s. 5). B. Wilson, jego twórca, zmarł w roku 1900. Przekład ten był Russellowi przydatny, bo zawierał słowo „obecność” (ang. presence), a nie „przyjście” (np. Mt 24:3). Wilson był chrystadelfianinem:
„Po raz pierwszy w czterdzieści dwa lata po swym prawnym zarejestrowaniu drukowało ono na swych prasach grecko-angielski Nowy Testament zwany The Empatic Diaglott, który został wykonany przez Christadelfiana dwadzieścia lat przed zarejestrowaniem Towarzystwa” (Strażnica Nr 1, 1963 s. 9).
„W roku 1902 Towarzystwo Strażnica nabyło wyłączne prawo do wydawania i dystrybucji przekładu The Emphatic Diaglott. Tę wersję Chrześcijańskich Pism Greckich opracował Benjamin Wilson, tłumacz Biblii urodzony w Anglii, a zamieszkały w miejscowości Geneva w stanie Illinois. Dzieło swe ukończył w roku
O kwestii terminu „Jehowa” w tym przekładzie Nowego Testamentu piszemy w innym rozdziale.
Dwuetapowy powrót Chrystusa przejęty od J. Seissa i G. Storrsa
Joseph Seiss (1823–1904) i Storrs nauczali o dwuetapowym powrocie Chrystusa. Pierwszy etap miał być niewidzialny, a drugi widzialny:
„(...) inni dostrzegali i nauczali o dwóch etapach drugiego przyjścia, tj. przyjścia niezauważalnego, przyjścia do Oblubienicy i pojawienia się, gdy »i wy z nim okażecie się w chwale« [Kol. 3:4]. Jeśliby ktoś uważał, że stwierdzenia te nie są potwierdzane przez fakty, niech pozwoli, że przytoczę wyjątki z pism na ten temat pastora J. Seissa, który w dziele opublikowanym w 1856 r. pt. »Czasy ostateczne« tak powiada o »DNIU PAŃSKIM« (str. 150-151):...” (Dodatek do ang. Strażnicy lipiec 1879, Do czytelników „Zwiastuna Poranka”).
„W roku 1856 Joseph Seiss, kaznodzieja luterański z Filadelfii w stanie Pensylwania, pisał o dwóch fazach drugiego przyjścia: najpierw miała nastąpić niewidzialna parousía, czyli obecność, a po niej widzialna manifestacja” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 46).
„George Storrs co prawda uznawał, że Chrystus początkowo powróci niewidzialnie, ale sądził, iż z czasem ujawni się w sposób widzialny” (Strażnica Nr 20, 2000 s. 29).
Russell zaczerpnął od nich wykładnię o dwóch fazach powrotu Chrystusa. Tę naukę wyznawał on przez kilka lat po roku 1877. Pośrednio wskazuje na to podręcznik historyczny Towarzystwa Strażnica omawiający broszurę Russella z roku 1877:
„»(...) Te powszechnie podzielane błędne poglądy zarówno co do celu, jak i sposobu powrotu Pana skłoniły mnie do napisania broszury Cel i sposób powrotu naszego Pana«. Publikacja ta ukazała się w roku 1877. Brat Russell zlecił jej wydrukowanie i rozprowadzenie w liczbie około 50 000 egzemplarzy. W broszurze tej napisał: »Wierzymy, iż Pismo Święte uczy, że w chwili samego przyjścia i jakiś czas potem pozostanie on niewidzialny; następnie objawi się lub ukaże przez sprawowanie sądów i w różnych postaciach, tak że ‘ujrzy go wszelkie oko’«. (...) Zaledwie kilka lat później dalsze studia biblijne pozwoliły Russellowi zrozumieć, że Chrystus ma nie tylko powrócić niewidzialnie, lecz także pozostać niewidzialny nawet w momencie ujawnienia swej obecności przez wykonanie wyroku na niegodziwcach” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 132-133).
Dopiero w roku 1881 pastor w pełni zaakceptował wyłącznie niewidzialny powrót Chrystusa (patrz ang. Strażnica czerwiec 1881 s. 228, 236-237 [reprint]). Wcześniej uczył bowiem, jak widzieliśmy, o dwóch etapach powrotu, pierwszym niewidzialnym i drugim widzialnym na sąd świata. Tak uczył Russell nie tylko w roku 1877 w broszurze pt. Cel i sposób powrotu naszego Pana (patrz powyżej), ale i w Strażnicy w roku 1879:
„Krótko mówiąc wierzymy, że Pismo Święte uczy, iż podczas Jego przyjścia i przez pewien czas po Jego przyjściu, pozostanie On niewidzialny; później zaś objawi się, czy też ukaże się, poprzez sąd i w innych postaciach, tak że »ujrzy go wszelkie oko«. Nie każde oko dostrzeże Go jednak w tym samym czasie” (ang. Strażnica sierpień 1879 s. 19 [reprint] – Briefly stated, we believe the Scriptures to teach, that, at His coming and for a time after He has come, He will remain invisible; afterward manifesting or showing Himself in judgments and various forms, so that “every eye shall see Him.” But every eye will not see Him at the same moment).
Od roku 1881 Russell uczył nadal o dwóch fazach paruzji Chrystusa, ale obie miały być już niewidzialne. Pierwsza faza od roku
Koniec „czasów pogan” w roku 1914 przejęty od N. Barboura
Barbour zaszczepił Russellowi w roku 1876 naukę o tym, że w roku 1914 nastanie koniec „czasów pogan”. Wtedy dowiedział się on też, że Jerozolima została zburzona w roku 606 przed Chr., a nie, jak uczą historycy, w roku 587 przed Chr. Opisali to we wspólnie wydanej książce pt. Trzy światy:
„A w roku 1875 Nelson H. Barbour oznajmił na łamach swego czasopisma HeraldoftheMorning, że w roku 1914 zakończy się okres nazwany przez Jezusa »wyznaczonymi czasami narodów« (Łukasza 21:24)” (Przebudźcie się! Nr 11, 1994 s. 26).
„Jeszcze w październiku 1876 roku badacz Biblii Charles T. Russell opublikował w wydawanym w Brooklynie miesięczniku BibleExaminer artykuł zatytułowany »Kiedy się zakończą Czasy Pogan?« Na stronie 27 powiedziano tam wyraźnie: »Siedem czasów dobiegnie końca w roku 1914 po Chr.«” (Świadkowie Jehowy – kim są? W co wierzą? 2001 s. 6-7).
„»To właśnie w roku 606 P. Chr. dobiegło kresu królestwo Boże, usunięto diadem, a cała ziemia została poddana poganom. Okres 2520 lat od roku 606 P. Chr. skończy się w roku 1914 R.P.« (The Three Worlds [Trzy światy], 1877, strona 83)” (Wspaniały finał Objawienia bliski! 1993 s. 105).
Oczywiście Barbour nie był odkrywcą roku 1914, bo ponad 30 lat wcześniej pisał o tej dacie E. B. Elliott (1793-1875):
„W roku 1844 brytyjski duchowny E. B. Elliott zwrócił uwagę na to, że na rok 1914 może przypaść koniec »siedmiu czasów« wspomnianych w 4 rozdziale Księgi Daniela (Wujek). (...) A w roku 1875 Nelson H. Barbour oznajmił na łamach swego czasopisma HeraldoftheMorning, że w roku 1914 zakończy się okres nazwany przez Jezusa »wyznaczonymi czasami narodów« (Łukasza 21:24)” (Przebudźcie się! Nr 11, 1994 s. 26).
„Czas końca” rozpoczęty w roku 1798 przejęty od W. Millera i N. Barboura
Adwentyści odziedziczyli po kaznodziei baptystycznym W. Millerze (1782-1849) rok 1798, jako początek „czasów ostatecznych” (czas końca).
Patrz np. Signs of the Times and Expositor of Prophecy [Himes], vol. 5 April 19, 1843, page 49 paragraph 2:
Barbour przejął od Millera rok
„»Czas końca« rozpoczął się wraz z końcem 1260 dni panowania papieskiego w roku 1798. Rozpoczął się »dzień Pański«, chronologicznie, w 1873 roku, gdy zakończyło się 6000 lat; i 1335 »dni«...” (Herald of the Morning czerwiec 1875 s. 2 – “The time of the end” began when the 1260 days of papal dominion ended, in 1798. “The day of the Lord” began, chronologically, in 1873, where the 6000 years ended; and the 1335 “days,”...).
Patrz też Herald of the Morning styczeń 1876 s. 15 (z tym egzemplarzem Russell zapoznał się w styczniu 1876 r.).
W książce Russella, którą wydał po angielsku w roku 1877, razem z N. Barbourem, pt. Trzy światy i żniwo tego świata wielokrotnie widnieje rok 1798 (patrz s. 22, 113-114, 117-119, 133, 157-158, 160, 169-170). Tak też pastor uczył początkowo w Strażnicy:
„Filadelfia oznacza »miłość braterską« i odnosi się do kościoła reformującego, od czasów Lutra do początku »czasu końca«, czyli roku
„Obalenie tego panowania w 1798 roku przez Rewolucję Francuską oznaczało początek »czasu końca« (Dn 11:35)” (ang. Strażnica sierpień 1879 s. 24 [reprint]).
Rok 1844, jako podstawa kilku wyliczeń chronologicznych, przejęty od W. Millera
Russell przypuszczalnie przejął rok 1844 od badaczy adwentowych. Ci zaś z kolei przyjęli tę datę od W. Millera, bo on był najbardziej znany z propagowania jej.
Oto przykłady zastosowania roku 1844 w obliczeniach chronologicznych (dodawanie 30 lub 70 lat):
„Przejście od wieku żydowskiego do wieku Ewangelii obejmowało okres nieco ponad siedemdziesięciu lat, sięgający od narodzin Chrystusa do zniszczenia Jerozolimy. Najważniejszymi wydarzeniami tego okresu były przyjście Chrystusa i usposobienie narodu żydowskiego. (...) Siedemdziesięcioletni okres przejściowy wspomniany na początku tego artykułu ma swoje odzwierciedlenie w przejściu od Wieku Ewangelii do Tysiąclecia lub między A. D.
„Wielu zapewne wie o nieudanem oczekiwaniu brata Millera. Chrystus Pan nie przyszedł w roku 1844, ziemia nie została spalona ogniem, jak się tego sam spodziewał i innych o tem nauczał, a co było wielkiem zawodem. (...) Mówimy iż sprowadziło to zamierzony skutek, bo bezwątpienia ręka Boża kierowała tą sprawą. Sprawa ta nietylko odpowiada pierwszemu przyjściu naszego Pana, gdy się narodził, gdy przyszli mędrcy ze Wschodu, i gdy »lud oczekiwał« Go (Mat. 2:1, 2, Łuk. 3:15) ale odpowiada i czasowi, akurat na trzydzieści lat przed namaszczeniem Go na Mesyasza w Jego trzydziestym roku życia. Ten ruch »Millerowski« (tak nazwany z przekąsem), sprowadził błogosławieństwo dla dzieci Bożych, mających w tej sprawie udział, bo spowodował większe i gorliwsze badanie Pisma Świętego ponad tradycyę ludzką...” (Przyjdź Królestwo Twoje 1919 [ang. 1891] s. 84-85).
Patrz też jw. s. 127-128, 346-347; Nadszedł Czas 1919 (ang. 1889) s. 268, 277.
Russell w jednym ze swoich tomów Wykładów Pisma Świętego zamieścił nawet list Millera, w którym przepraszał on za swój błąd dotyczący roku 1844 i tych, co „na równi z nim zawiedli się w obliczeniu” (patrz Przyjdź Królestwo Twoje 1919 [ang. 1891] s. 90-91). Patrz też inny fragment listu Millera jw. s. 88-89.
Pastor nazwał go też „bratem Millerem” (Przyjdź Królestwo Twoje 1919 [ang. 1891] s. 84).
Rok 1878 przejęty od N. Barboura
Barbour w styczniu 1876 roku w swym czasopiśmie nauczał, że w roku 1878 nastanie „koniec żniwa” (patrz Herald of the Morning styczeń 1876 s. 14) i z tym poglądem i czasopismem zetknął się wtedy Russell:
„Pewnego styczniowego poranka 1876 roku 23-letni Charles Russell otrzymał egzemplarz czasopisma religijnego Herald of the Morning (Zwiastun Poranka)” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 46).
Skorupiński tak opisał wiarę Barboura dotyczącą roku 1878 i zabrania wtedy do nieba:
„W broszurze »Trzy światy« Barbour ogłosił, że na wiosnę 1878 r. zakończy się żniwo i święci będą zabrani do nieba. Przemienieni zostaną natychmiast na istoty duchowe i połączeni z Jezusem, żeby stanowić całkowitego Chrystusa i królować na ziemi tysiąc lat. Tak samo wierzyli brat Russell i jego przyjaciele. Można o tym przeczytać w Watch Tower z 15 lipca 1906 r.” (Świt Królestwa Bożego i Wtórej Obecności Jezusa Chrystusa Nr 3, 1987 s. 36).
Russell oczywiście podzielał poglądy Barboura, bo wspólnie wydali wspomnianą broszurę. Oto słowa Russella z jego czasopisma z roku 1879 i 1906:
„Brat Barbour i ja rozmawialiśmy o różnych sposobach obwieszczenia tych prawd i ostatecznie zdecydowaliśmy się podróżować i głosić je, gdzie tylko mężczyźni i kobiety będą chcieli słuchać, i na tym spędzić (D.V. [wg „woli Bożej” – Deus Volent, łac.]) pozostałą część żniwa, które jak wtedy przypuszczaliśmy, miało trwać trzy i pół roku i zakończyć się w 1878 roku” (Dodatek do ang. Strażnicy lipiec 1879, Do czytelników „Zwiastuna Poranka”).
„(...) my jeszcze trzymaliśmy się myśli, której trzymają się adwentyści i rzeczywiście wszyscy chrześcijanie, że kiedyś żyjący święci będą raptownie i cudownie pochwyceni z ciałem, by odtąd być na zawsze z Panem (...) My wtedy nie wiedzieliśmy, jak obecnie, że data 1878 roku oznaczała czas początku ustanowienia duchowego królestwa Bożego przez uwielbienie wszystkich, którzy już zasnęli w Chrystusie i że »przemiana« o której Paweł wspomniał (1 Kor. 15:51) ma nastąpić w chwili umierania dla całej tej opisanej klasy, zaczynając od tej daty przez okres żniwa, aż wszyscy żyjący członkowie – »nogi« ciała Chrystusowego będą przemienieni na sławne duchowe istoty. Gdy jednak w tej dacie nic nie zaszło, co byśmy mogli zobaczyć, ponowne zbadanie tej sprawy pokazało mi, że nasz błąd polegał na tym, iż oczekiwaliśmy, że wszyscy żywi święci będą przemienieni od razu i bez umierania. Był to błędny pogląd...” (ang. Strażnica 15.07 1906 s. 3823 [reprint]).
W roku 1878 nic spektakularnego się nie wydarzyło, za to nastąpiły rozdźwięki między Russellem a Barbourem:
„Brat Russell po przebadaniu tej kwestii, zrozumiał, że data 1878 r. jest dobra, tylko że oni oczekiwali, tego, czego nie należało oczekiwać. Ona wskazywała raczej na to, że od roku 1878 ci święci, którzy zakończą swój bieg »nie pozostaną w stanie śmierci, lecz w chwili śmierci będą przemienieni i otrzymają obiecane ciało duchowe« (Watch Tower 15 lipiec 1906 r. ...).
Lecz Barbour nie chciał przyjąć tego tłumaczenia i obrał inny kierunek myślenia. (...) W końcu przyszło do separacji...” (Świt Królestwa Bożego i Wtórej Obecności Jezusa Chrystusa Nr 3, 1987 s. 37).
Russell zachował przejęty od Barboura rok 1878, odpowiednio modyfikując jego znaczenie. Datę tę odrzucił dopiero Rutherford w roku 1927, zamieniając rok 1878 na rok 1918.
O roku 1878 w nauce Barboura patrz też w kolejnym rozdziale.
Temat ten kontynuujemy w części drugiej i trzeciej naszego artykułu (spis rozdziałów patrz powyżej).