Czy zmiana tytułów tomów C. T. Russella miała związek z handlem? (cz. 1)
Czy zmiana tytułów tomów C. T. Russella miała związek z handlem? (cz. 1)
Na początku informujemy, że artykuł nasz składa się z następujących rozdziałów:
Tom 1 – Boski Plan Wieków
Tom 2 – Nadszedł Czas
Tom 4 – Walka Armagieddonu
Pozostałe trzy tomy Wykładów – bez zmiany tytułów
Zmiana tytułu całej serii tomów C. T. Russella
Wydania Wykładów specjalne, okazjonalne, pamiątkowe i inne
Kółka brzasku i samodzielne czytanie tomów
Nazwisko Russell w jego tomach
Dodatkowe akcesoria do studiowania tomów
Kiedy C. T. Russell zapowiedział wydanie siedmiu tomów?
Niektóre formy reklamowania Wykładów
Brzaskomobil – udogodnienie do sprzedawania Wykładów C. T. Russella
Wykłady Russella „praktycznie są samą Biblią”
W tej części artykułu zamieszczamy siedem pierwszych rozdziałów. Pozostałe rozdziały w części drugiej tego tekstu.
C. T. Russell (1852-1916), prezes Towarzystwa Strażnica, od dzieciństwa był handlowcem. Znał się więc dobrze na reklamowaniu swego towaru:
„Młody Charles był bez wątpienia uzdolnionym handlowcem. Mając zaledwie 11 lat, został wspólnikiem ojca, który prowadził dobrze prosperujący sklep z odzieżą męską” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 43).
„Brat Russell świetnie sobie radził zarówno w sprawach duchowych, jak i handlowych...” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 575).
Kilka lat po jego śmierci przypomniano w Strażnicy, że Russell był „roznosicielem” i „sprzedawcą koszul”, który pełnił później urząd „sługi wiernego i roztropnego” z tekstu Mt 24:45:
„Istnieje cała masa dowodów co do wtórej obecności Pańskiej, co do czasu żniwa i co do tego, żeurząd »tego sługi« wypełnił brat Russell. Nie jest to wcale czczeniem człowieka. Wszystko jedno kim był brat Karol T. Russell – czy był on doktorem, roznosicielem, czy sprzedawcą koszul” (Strażnica 15.06 1922 s. 180 [ang. 01.05 1922 s. 132]).
Russell jako handlowiec wiedział, że czasem trzeba trochę ‘odświeżyć towar’, aby się lepiej sprzedawał. Tak też czynił ze swoimi Wykładami Pisma Świętego, wydawanymi po raz pierwszy w latach 1886-1904 (tomy 1-6).
Starał się zapewne sprzedać te Wykłady kilka razy tym samym nabywcom, wydając kolejne edycje, zmieniając treści w nich, a nawet same tytuły tych książek.
Niemal całkowicie pomijamy tu wcześniejsze jego broszury i książki (z lat 1877-1881, np. Pokarm dla myślących chrześcijan 1881), bo nie miały one kolejnych edycji i zostały wkrótce zastąpione tomami Brzasku Tysiąclecia, nazwanymi później Wykładami Pisma Świętego (od 1904 r.).
Tym Wykładom i ich kolejnym edycjom poświęcamy uwagę w naszym artykule. Tak się bowiem składa, że książkom tym zmieniano tytuły, korygowano ich treść, dostawiano z czasem dodatki i sprzedawano w rozmaitych wersjach (różne formaty, okładki, edycje magazynowe, to znaczy jako czasopismo).
Tom 1 – Boski Plan Wieków
Pierwszy tom Russella ukazał się w roku 1886 jako Plan Wieków (The Plan of the Ages). W połowie roku ogłoszono wydanie 4500 egzemplarzy (patrz ang. Strażnica sierpień 1886 s. 868 [reprint]). W reklamie wymieniono różne ceny tej książki, w zależności od liczby zamawianych egzemplarzy, np. 1 szt. – $1, 7 szt. – $5, 15 szt. – $10 (patrz ang. Strażnica sierpień 1886 s. 1).
Równocześnie książka ta ukazała się w latach 1886-1887 w kilku częściach w Strażnicy dla jej prenumeratorów:
„(...) wydana też jako w1886 1.11 do w1887
Czyli już wtedy wszyscy mogli nabyć wersję książkową w sierpniu 1886 roku, a magazynową otrzymywali jako prenumeratorzy od listopada.
W roku 1903 i 1911 znów wydano ten tom w formie czasopisma Strażnica, zapewne z myślą o nowych prenumeratorach, pomimo że ukazywały się kolejne edycje książkowe:
„1903: Boski plan wieków (Brzask Tysiąclecia, tom I, wyd. specjalne) (w1903 1.8): (...)
1911: Boski plan wieków (Wykłady Pisma Świętego, tom I) (w1911 15.8)” (jw. s. 429).
Aby tom ten lepiej się sprzedawał i by nie myślano, że to „plan” Russella, w roku 1902 zmieniono jego tytuł na BoskiPlan Wieków (The Divine Plan of the Ages). Słowo „Boski” zapewne dodawało powagi tej książce i kojarzyło się z jakimś nowym objawieniem. Pod takim tytułem była ona dodrukowywana do roku 1927.
Interesujące jest to, że powyższy tytuł zmieniono tylko na okładce angielskiego tomu. Na angielskiej stronie tytułowej i w nagłówkach wszystkich stron pozostawiono stary tytuł Plan Wieków (w polskiej edycji jeszcze w roku 1911 zachowano stary tytuł, ale w roku 1914 był już nowy; w nagłówkach stron pozostawiono Plan Wieków).
Pierwsze wydanie tej książki nie miało indeksu wersetów biblijnych, który pojawił się w kolejnych wydaniach.
W późniejszych latach, jak podaje skorowidz do publikacji Świadków Jehowy, ukazywały się kolejne edycje tego tomu z następnymi dodatkami:
„1907: Boski plan wieków (...) (z dodatkiem: A Criticism of Millennial Hopes Examined [Analiza zarzutów przeciwko nadziejom milenijnym]): (...)
1908: Boski plan wieków (...) (dodano broszurę »Cienie przybytku«): (...)
1913: Boski plan wieków (Wykłady Pisma Świętego, tom I, dodano rozdział o piramidzie)” (Skorowidz do publikacji Towarzystwa Strażnica 1986-2000, 2003 s. 429).
Po śmierci Russella, w latach 1923-1927, tom ten wydawano z kolejnym dodatkiem, to znaczy z „z biografią C. T. Russella”, w formie kieszonkowej i zwykłej:
„1923: Boski plan wieków (Wykłady Pisma Świętego, tom I) (wyd. kieszonkowe z biografią C. T. Russella)” (jw. s. 429).
Natomiast w roku 1904, gdy zmieniono tytuł serii tomów, wydano Boski Plan Wieków w skórzanej oprawie ze złoconymi brzegami (patrz poniżej).
W związku z wprowadzanymi tak licznymi zmianami, każdy badacz Pisma Świętego studiujący te tomy powinien posiadać jak najbardziej aktualne wydanie.
Russell w Przedmowie do tego tomu w roku 1916 napisał następująco:
„Pierwsze wydanie tego tomu, w jego obecnej formie, wydano w roku 1886. Wydanie to miało wielkie powodzenie i rozeszło się w dwudziestu różnych językach. (...) Na pięć lat wstecz, poprzedzając pierwszą publikacyę tego tomu, mieliśmy istotnie tę samą treść pod innym tytułemi inaczej przedstawioną. Książka ta była zatytułowaną »Pokarm Dla Myślących Chrześcian.« Różnica przedstawiania zachodziła w tem, iż najsamprzód atakowało, błąd – burzyło go; a wtedy, na miejscu jego, wznosiło sztandar Prawdy. Przekonaliśmy się następnie, że sposób ten nie był najlepszy – ponieważ niektóry popadli w trwogę, gdy widzieli obalanie swoich błędów, a nie czytali dosyć aby otrzymać połyskbudowy ślicznejPrawdy w miejscu zburzonego błędu. Obecny Tom został napisany z punktu poprawnego” (Boski Plan Wieków 1925 s. I-II).
Jak widzimy, tom pierwszy miał swego poprzednika, to znaczy „książkę” Pokarm Dla Myślących Chrześcijan (1881). Był on poprawioną i wydłużoną wersją tej zaliczanej dziś do broszur publikacji (162 strony), która osiągnęła nakład 1 450 000 egzemplarzy (patrz ang. Boski Plan Wieków 1927 s. 5)!
Rzeczywiście w publikacji Pokarm jest wiele treści, które później dostały się do pierwszego tomu.
Russell w Przedmowie Autora podał też, że zmienił tytuł całej serii tomów, zasłaniając się jakimś enigmatycznym „oszukaniem”:
„Tom ten, w jego najwcześniejszym wydaniu zatytułowano »Brzask Tysiąclecia« [ang. Millennial Dawn] – ale zauważyliśmy, że niektórzy zostali oszukani, myśląc iż jest to jakaś nowacja. Celem zapobiegnięcia, aby nikt nie był oszukany i aby nikt nie kupił pod tym tytułem coś innego przez podstęp, później nadaliśmy obecny tytuł seryi »Wykłady Pisma Św.«, tak żeby nikt błędnie go nie zrozumiał” (Boski Plan Wieków 1925 s. III).
Właśnie zmiana tytułu serii tomów była „oszukaniem” nabywców, którym mogło się wydawać, że ukazała się jakaś nowa seria książkowa. Tę kwestię omawiamy też poniżej.
Wydanie angielskie z roku 1927 ma podany całkowity nakład 5 955 000 egzemplarzy, ale mógł on jeszcze do końca roku wzrosnąć:
„Książka ta przetłumaczona na szereg języków osiągnęła nakład ponad sześć milionów egzemplarzy. Od roku 1929 jej nakład jest wyczerpany” („Wieczyste zamierzenie” Boże odnosi teraz triumf dla dobra człowieka 1978 s. 9).
Żaden z pozostałych sześciu tomów Russella nie osiągnął takiego nakładu jak pierwszy. Szóstego tomu (z 1904 r.) do roku 1924 wydano już tylko w 744 000 egzemplarzy.
Po polsku pierwszy tom ukazał się w roku 1910 (ang. Strażnica 15.04 1910 s. 126 – and Polish, one vol.), a ostatnia jego edycja w roku 1925.
Tom 2 – Nadszedł Czas
Tom Russella pt. Nadszedł Czas (ang. The Time Is at Hand) zapowiedziany został już w roku 1886 przy okazji wydania tomu pierwszego pt. Plan Wieków.
Interesujące jest to, że zapowiadano dla niego tytuł The Times and Seasons, czyli Czasy i Chwile:
The first volume, which is now about ready, will treat exclusively of the ”Plan of the Ages;” the second of the Times and Seasons of Scripture, and succeeding volumes as may be hereafter announced. (ang. Strażnica lipiec 1886 s. 861 [reprint]).
The next volume, now in course of preparation, will treat of the Times and Seasons of Scripture. (...) When vol. I. ”The Plan of The Ages” – the plan of salvation – is thoroughly digested, then, those who appreciate it, will be prepared and anxiously waiting for vol. 2, The Times and Seasons. (ang. Strażnica sierpień 1886 s. 868 [reprint]).
Tytuł zapewne miał nawiązywać do słów z tekstu Dz 1:7 i być może Dn 2:21.
Nie wiemy z jakiego powodu zapowiadany tom ukazał się pod innym tytułem. Faktem jest, że pierwszy rozdział (z dziesięciu) w tej książce ma tytuł Czasy i Chwile Od Boga Naznaczone (SPECIAL TIMES AND SEASONS DIVINELY APPOINTED).
Jeden powód nadania innego tytułu może być apokaliptyczny, to znaczy tytuł Nadszedł Czas był bardziej wyrazisty, wskazujący na bliskość końca, a na dodatek działający zastraszająco.
Drugi taki, że jeden fragment biblijny zdawał się zaprzeczać wiedzy o „czasach i porach”, które Russell w tym tomie przedstawiał: „Odpowiedział im: »Nie wasza to rzecz znać czasy i chwile, które Ojciec ustalił swoją władzą...«” (Dz 1:7, BT).
Trzeci powód mógł być komercyjny, bo określenie „czasy i chwile” niewiele mówi przeciętnemu nabywcy książek. Ale słowa „nadszedł czas” mogą intrygować. Ciekawe jest to, że te słowa pokrywają się z wypowiedzią Jezusa o fałszywych prorokach:
„Wielu bowiem przyjdzie pod moim imieniem i będą mówić: »Ja jestem« oraz: »Nadszedł czas«” (Łk 21:8, BT).
Może jednak Russellowi wydawało się, że to on wreszcie po wielu wiekach wskazuje ten właściwy czas, który właśnie nadszedł. Stąd słowa „Nadszedł Czas” w tytule książki.
Towarzystwo Strażnica wymienia dwie daty wydania tego tomu, rok 1888 i 1889:
1888: Nadszedł czas (Brzask Tysiąclecia, tom II) (© 1889) (wydana też jako w1889 1.4-1.5)” (Skorowidz do publikacji Towarzystwa Strażnica 1986-2000, 2003 s. 429).
Na ogół wszystkie publikacje podają rok wydania 1889 (np. Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 53).
Książkę jako gotową (10 000 egz.) ogłoszono w grudniu 1888 roku (ang. Strażnica grudzień 1888 s. 1088 [reprint] – We have pleasure in announcing this book now ready.). Być może w tym tomie wstawiono głównie rok wydania
Jak widzimy, tom ten wydany też został jako Strażnica w kwietniu i maju 1889 roku.
Tak więc prenumeratorzy nabywając wpierw wersję książkową tomu, później otrzymywali jeszcze edycję magazynową.
Tom 4 – Walka Armagieddonu
Czwarty tom Russella ukazał się pierwotnie jako Dzień Pomsty (The Day of Vengeance). W angielskiej Strażnicy z 15 września 1897 roku (s. 2216, reprint) ogłoszono, że w Strażnicach październikowych i listopadowych będzie on opublikowany w czterech odcinkach i rozesłany do prenumeratorów. Tak też się stało (patrz ang. Strażnica 01.12 1897 s. 286).
Równocześnie publikacja ta okazała się w formie książkowej (początkowo 10 000 egz.):
„1897: Dzień pomsty (Brzask Tysiąclecia, tom IV) (wydana też jako w1897 1.10-15.11)” (Skorowidz do publikacji Towarzystwa Strażnica 1986-2000, 2003 s. 429).
Tak więc prenumeratorzy, nabywając wpierw wersję magazynową tomu (4 części), później kupowali jeszcze książkową, bardziej przydatną do studiowania na zebraniach.
Prawdopodobnie z powodów marketingowych w roku 1912 zmieniono jego tytuł na Walka Armagieddonu (The Battle of Armageddon) i „dodano wstęp o Armagedonie” (Skorowidz do publikacji Towarzystwa Strażnica 1986-2000, 2003 s. 429).
Zmiana tytułu książki mogła wprowadzać w błąd zainteresowanych, którzy dopiero po czasie orientowali się, że po raz drugi kupili tę samą publikację.
Tym bardziej, że zawierała ona dodatkowy „wstęp o Armagedonie”.
W specjalnej Przedmowie Russella z roku 1916 zamieszczonej w tym tomie nie podano powodu zmiany jego tytułu.
Wcześniej w Strażnicy z roku 1912 zamieszczono tylko komunikat o zmianie tytułu, który jednak nie wyjaśniał w pełni powodu wprowadzenia tej korekty:
„Czwarty tom Wykładów Pisma Świętego będzie odtąd zatytułowany Walka Armagedonu.Kazanie o Armagedonie będzie stanowiło dodatkowy element” (ang. Strażnica 15.11 1912 s. 5137 [reprint] – The Fourth Volume of the STUDIES IN THE SCRIPTURES will hereafter be entitled The Battle of Armageddon. The Armageddon sermon will constitute an additional feature.).
Pozostałe trzy tomy Wykładów – bez zmiany tytułów
Chociaż trzem pozostałym tomom Wykładów (tomy 3, 5 i 6) Russell nie zmienił tytułów, to jednak wprowadził w roku 1904 nowy tytuł dla całej serii sześciu tomów. O tym piszemy w innym rozdziale.
Tom 3
Tom
Równocześnie w tym samym roku dla prenumeratorów wydano wersję magazynową, jako czerwcowa Strażnica:
„(...) wydana też jako w1891
Tom 5
Tom
Równocześnie w tym samym roku dla prenumeratorów wydano wersję magazynową, jako wrześniowe i październikowe Strażnice:
„(...) wydana też jako w1899 1.9-
Prócz tego w roku 1915 wydano edycję z dołączoną broszurą:
„1915: (...) Pojednanie pomiędzy Bogiem i człowiekiem (...) (dodano broszurę »Cienie przybytku«)” (Skorowidz do publikacji Towarzystwa Strażnica 1986-2000, 2003 s. 429).
Tom 6
Tom
Tylko w tym jednym przypadku nie wydano wersji magazynowej. Jednak w tym samym roku książka ta ukazała się zarówno w serii Brzask Tysiąclecia (Millennial Dawn), jak i nowej pt. Wykłady Pisma Świętego (Studies in the Scriptures) (patrz ang. Strażnica 15.08 1904 s. 3412 [reprint]).
Widzimy zatem, że prenumeratorzy mogli posiadać co najmniej dwa egzemplarze prawie każdej książki. Natomiast w roku 1904 mógł już zakupić trzeci egzemplarz z nowej serii.
Zmiana tytułu całej serii tomów C. T. Russella
Można było przewidzieć, że z powodu spodziewanego wzrostu sprzedaży swoich tomów Russell zmieni tytuł serii, co też uczynił w roku 1904. Odtąd zaczął ją wydawać przede wszystkim jakoWykłady Pisma Świętego (Studies in the Scriptures), a nie jak dotychczas i jeszcze przez kilka lat, jako Brzask Tysiąclecia (Millennial Dawn):
„Czwarta metoda wspomniana poniżej jest przeznaczona specjalnie do użycia tych książek w nowym wydaniu, które będą miały ogólny tytuł »Wykłady Pisma Świętego« zamiast »BRZASK TYSIĄCLECIA«. Niektóre zestawy tych książek będą gotowe około 1 października (do wypróbowania przez kolporterów, aby sprawdzić czy nowa nazwa pomoże w sprzedaży, czy nie). Czy nowa nazwa zostanie później porzucona, czy też ostatecznie zastąpi BRZASK TYSIĄCLECIA, pozostawiamy do rozstrzygnięcia Pańskiej opatrzności” (ang. Strażnica 15.08 1904 s. 3412 [reprint]).
Widocznie sprzedaż przyniosła sukces finansowy, bo kilka lat po roku 1904 zaprzestano drukować tomy ze starym tytułem serii:
„Gdy tomy Brzasku Tysiąclecia zaczęto nazywać Wykładami Pisma Świętego, tom I oznaczano »serya I«, tom II – »serya II« itd. Tytułu Wykłady Pisma Świętego użyto do określenia ograniczonego nakładu wydanego około października roku 1904, a od 1906 roku ta nowa nazwa stopniowo się upowszechniła” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 53).
Jak widać, zmiana tytułu całej serii była udanym chwytem marketingowym.
Równocześnie mógł zaistnieć inny powód zmiany tego tytułu tomów. Może było nim to, że Tysiąclecie, które choć rzekomo „świtało” i jego brzask był widoczny, jak w tym tytule serii, to jednak nie nastawało ono tak rychło, jak oczekiwano.
Od roku 1904 Russell rozpoczął ‘przenoszenie’ Tysiąclecia z roku 1874 na rok 1914. Nie zaprzeczał on starszej nauce, ale wskazywał też na nową.
Właśnie wtedy ukazano w Strażnicy dwie różne możliwości dla okresu Tysiąclecia.
Pierwsze Tysiąclecie, które rozpoczęło się już w roku 1874, skończyć się miało w roku 2874.
Drugie Tysiąclecie, mające rozpocząć się w roku 1914, zakończyć się miało w roku 2914.
Były to więc lata 1874-2874 i 1914-2914. Opisano i przedstawiono to szczegółowo na wykresach (patrz ang. Strażnica 15.11 1904 s. 3460 [reprint]).
Stary tytuł serii Brzask Tysiąclecia nie bardzo pasował do nowej koncepcji Russella. Termin Wykłady nie kładł akcentu na coś realizującego się, ale raczej na przyszłość, tym bardziej że rok 1914, o którym wiele pisano w tomach, miał dopiero nadejść.
We wrześniu 1904 roku, a więc miesiąc później, Russell podał kolejny argument za zmianą tytułu serii tomów. Podobno ich przeciwnicy kłamliwie je przedstawiali i wprowadzana zmiana miała być lekarstwem na te pomówienia:
„TYTUŁ BRZASKÓW [ang. Dawns].
Nie jest naszą myślą porzucenie obecnie tak dobrze znanego tytułu Brzask Tysiąclecia. Ponieważ jednak wielu jego przeciwników błędnie przedstawiło go publicznie i prywatnie, proponujemy nowy tytuł, aby oszczędzić kolporterom (w niektórych kręgach) czasu i kłopotów z wyjaśnieniem kłamstw – z wykazaniem, że nie tylko nie są one »niewierną książką« [ang. ”an infidel book”] przeciwko Biblii, ale wręcz przeciwnie – Kluczem do Biblii lub Wykładami Pisma Świętego. Książki pod nowym tytułem nie będą gotowe przez jakiś czas, ale w międzyczasie kolporterzy preferujący to wydanie mogą je zamówić i otrzymać stare wydanie, dopóki nie nadrobimy zaległości” (ang. Strażnica 15.09 1904 s. 274).
W każdym razie jeszcze w październiku 1910 roku w zamieszczanej stale reklamie Wykładów wymieniano oba tytuły serii (jak od 1906 r.):
STUDIES IN THE SCRIPTURES
”MILLENNIAL DAWN”
W roku 1909 podawano w reklamach, że wydania te różni też kolor okładki (bordowy i zielony).
Po roku 1910 już tylko pierwszy tytuł serii był reklamowany. Być może dopóki w Towarzystwie Strażnica zalegały tomy ze starym tytułem, reklamowano je nadal. Znany jest nam pierwszy tom z roku 1908, który miał podaną jeszcze serię Millennial Dawn (2,339,500 Edition).
W roku 1907, gdy Russell napisał swój Testament, to zawarł w nim oba tytuły serii tomów, choć inaczej niż zazwyczaj. Tak jakby nie podjął on jeszcze decyzji o wycofaniu jednego z tytułów: the Millennial Dawn Scripture Studies (ang. Strażnica 01.12 1916 s. 5999, reprint). W latach 1907-1913 sporadycznie pojawiało się też w publikacjach określenie DAWN-STUDIES, które zawierało krzyżówkę starego i nowego tytułu serii.
Interesujące jest to, że kolporterzy Towarzystwa Strażnica próbowali czasem sprzedawać nową serię tym, którym sprzedali już starszą. Nawet nie powiadamiali ich o tym, że są to te same książki. Pytali Russella o tę i inne kwestie, na co ten udzielał obszernych, często pokrętnych, odpowiedzi. Oni mieli z tym wiele problemów, gdyż zaznaczali, że czasem dotykały ich wyrzuty sumienia. Dotyczyło to też pobierania wyższej kwoty za książki, niż tej, która zamieszczona była w ofercie dla kolporterów. Chodziło również o naciskanie na osoby, które złożyły zamówienie na Wykłady, a później nie chciały ich kupić (patrz Co kaznodzieja Russell odpowiadał na zadawane jemu liczne pytania 1947 [ang. 1917] s. 453-457).
Wydania Wykładów specjalne, okazjonalne, pamiątkowe i inne
Niektóre tomy Wykładów, jeśli nie wszystkie, wydawane były w najróżniejszych odmianach.
Opisaliśmy powyżej tak zwane wydania magazynowe, to znaczy treść tomów opublikowana jako dodatki do czasopisma Strażnica. Omówiliśmy zmianę tytułu całej serii w roku 1904 i zmiany tytułów trzech tomów.
Wspomnieliśmy również tom pierwszy i jego różne wersje z dodatkami (1907, 1908, 1913, 1923-1927).
Prócz tego we wspomnianym roku 1904, korzystając ze zmiany tytułu serii tomów i zbliżającego się Bożego Narodzenia, wydano Boski Plan Wieków w skórzanej oprawie ze złoconymi brzegami:
„Wykłady Pisma Świętego w skórzanej oprawie
Wielu przyjaciół pragnie egzemplarzy »Boskiego Planu Wieków« (tom I) na świąteczne prezentacje [ang. holiday presentations], dlatego w porę informujemy, że obecnie przygotowujemy specjalne wydanie w skórzanej oprawie, ze złoconymi brzegami, pod ogólnym tytułem »Wykłady Pisma Świętego«, zamiast »Brzask Tysiąclecia». Będą one gotowe 1 listopada i będą kosztować prenumeratorów Strażnicy 65 centów za sztukę” (ang. Strażnica 01.09 1904 s. 258).
W roku 1901 Russell proponował pięć pierwszych tomów oprawnych w skórę, a później już nawet sześć (ang. Strażnica 15.07 1901 s. 226).
Prawdopodobnie te ‘skórzane tomy’ ukazywały się już wcześniej, bo na przykład w roku 1892 reklamowano taki niemiecki drugi tom (ang. Strażnica 01.01 1892 s. 1).
W roku 1915 nie tylko wydano piąty tom z dołączoną broszurą, ale i po raz pierwszy opublikowano tomy z załączonymi do nich pytaniami do studium (wcześniej wydawano te pytania oddzielnie):
„1915: (...) Pojednanie pomiędzy Bogiem i człowiekiem (...) (dodano broszurę »Cienie przybytku«):
Wykłady Pisma Świętego (tomy I-VI) (z pytaniami berejskimi)” (Skorowidz do publikacji Towarzystwa Strażnica 1986-2000, 2003 s. 429).
W roku 1917, tuż po śmierci Russella, wydano całą serię tomów z Przedmowami Autora z 1 października 1916 roku. Pastor zmarł 31 października i nie było mu dane widzieć tej serii, w której złożone były pod przedmowami jego podpisy:
„1917: (...) Wykłady Pisma Świętego (tomy I-VI) (dodano przedmowy autora)” (Skorowidz do publikacji Towarzystwa Strażnica 1986-2000, 2003 s. 429).
Później wydano kolejne edycje Wykładów. Prócz kieszonkowego wydania pierwszego tomu z biografią pastora, także kolejną wersję, ale już siedmiu tomów „bez pytań berejskich” oraz edycję „z dodatkowymi materiałami”:
„1923: Boski plan wieków (Wykłady Pisma Świętego, tom I) (wyd. kieszonkowe z biografią C. T. Russella):
Wykłady Pisma Świętego (tomy I-VII) (bez pytań berejskich):
Wykłady Pisma Świętego (tomy I-VII) (format kieszonkowy z dodatkowymi materiałami)” (Skorowidz do publikacji Towarzystwa Strażnica 1986-2000, 2003 s. 429).
Wydania kieszonkowe tomów z roku 1923 nie były pierwszymi tego typu, bo już w roku 1909 takie wydano, ale bez „dodatkowych materiałów” (patrz ang. Strażnica 01.10 1909 s. 290 – For the convenience of friends desiring a pocket edition of the DAWN-STUDIES for use on street cars, etc.). Jak widać, pretekstem opublikowania tomów w takim formacie było wspomniane czytanie ich w podróży (Russell zapowiadał wydanie całej serii już w listopadzie 1908 r.).
Trzy razy zmieniane były okładki tomów. Pierwsza zmiana miała miejsce w roku 1911 (nie dotyczyło to jedynie koloru). Wtedy pojawił się na nich tak zwany „symbol skrzydeł Amona-Ra”, jak to określają adwersarze Świadków Jehowy.
W latach 20. XX wieku okładkę zmieniono jeszcze dwa razy (jedna ze zmian w roku 1923). Prócz tego wydano też tomy w skórzanej oprawie, o których wspominaliśmy już wcześniej.
Na pierwotnej okładce i na kolejnej widniały słowa: „Podręcznik dla badaczy Pisma Świętego” (ang. Helping Hand For Bible Students). Na ostatniej edycji zamieszczono napis „Droga do życia i szczęścia” (ang. THE WAY TO LIFE AND HAPPINESS).
Russell co najmniej dwa razy ogłaszał w Strażnicy wprowadzenie zmian w tomach 1-6 (z wyjątkiem 4), co również mogło stanowić powód dla jego współpracowników do nabywania nowych i zarazem poprawionych edycji w roku 1909 i 1915 (patrz ang. Strażnica 15.09 1909 s. 4477-4478 [reprint]; ang. Strażnica 01.03 1915 s. 4477-4478 [reprint]).
Kółka brzasku i samodzielne czytanie tomów
Początkowo (lata 1870-1885), gdy nie istniały jeszcze tomy Russella, zebrania badaczy Pisma Świętego wyglądały inaczej niż dziś. Nie odbywało się wtedy żadne „studium książki”. Były to zebrania zupełnie innego typu:
„Dlatego pełen zapału spotkał się w roku 1870 z paroma znajomymi z Pittsburgha i pobliskiego Allegheny i wspólnie założyli klasę studiów biblijnych. Jak wynika z relacji późniejszego współpracownika Russella, zebrania tej grupki przebiegały następująco: »Ktoś z obecnych zadawał pytanie. Potem rozwijała się dyskusja. Odszukiwano wszelkie wersety związane z tematem, a gdy wszyscy byli już przekonani, że one ze sobą harmonizują, formułowali na koniec wynikający z nich wniosek i go zapisywali«” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 44).
„Klasa w Pittsburghu wprowadziła zwyczaj spotykania się co najmniej dwa razy w tygodniu. Na jednym z tych zebrań, odbywających się na przykład w wynajętej sali, zdolny mówca często wygłaszał wykład przed całą eklezją. Drugie organizowano na ogół w domach prywatnych, a jego uczestników zachęcano, by przynosili ze sobą Biblię, konkordancję, papier i ołówek oraz by brali w nim czynny udział” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 50).
Zborowe (klasowe) „kółka brzasku”
„Kółka brzasku do studiowania Biblii” (ang. Strażnica 01.06 1895 s. 1819 [reprint] – "Dawn Circles" for Bible study) po raz pierwszy wymieniono z nazwy w czerwcu 1895 roku. W rzeczywistości było to studiowanie tomów Russella, a nie Biblii. Już wtedy jednak postrzegano to inaczej:
„Wykłady Pisma Świętego są, że się tak wyrażę, Biblią w formie uporządkowanych przedmiotów. Czytając »Wykłady Pisma Świętego« czytacie Biblię. Ci, którzy czytają Biblię w ten sposób, mogą zyskać o wiele więcej znajomości. Dorywcze czytanie Biblii nie daje tyle informacyj co przedmiotowe badanie” (Co kaznodzieja Russell odpowiadał na zadawane jemu liczne pytania 1947 [ang. 1917] s. 207; International Bible Students Souvenir Convention Report 1912 s. 148).
W niektórych miastach i „klasach biblijnych” (zbory) „kółka brzasku” działały samorzutnie już od kilku lat (przed 1895 r.), oczywiście za poparciem Russella:
„Takie spotkania dla badania Słowa w świetle obecnie objawionego planu wieków zostały nazwane »kółkami brzasku«. Plan ten powstał u brata Rahna z Baltimore, kilka lat temu, a on i inni członkowie tej klasy donoszą o wielu korzyściach z tego planu. Ten sam plan był realizowany w wielu innych miastach i zawsze z sukcesem, gdy jest właściwie prowadzony. Dla ilustracji patrz listy od brata Townsenda w naszym wydaniu z 15 grudnia 1894 roku i brata Jeffery z 1 stycznia 1895 roku. Skoro więc te »kółka« nie są już tylko eksperymentem, lecz w praktyce udowodniły swą wartość, wydaje się słuszne nagłośnić tę rzecz, aby inni studenci Prawdy mogli odnieść korzyść z doświadczeń tych pierwszych. Radzilibyśmy organizować tego typu koła także gdzie indziej i sugerujemy, aby zapraszać na nie tylko takich, którzy wierzą w skuteczność drogocennej krwi Chrystusa i odznaczają się szczerym chrześcijańskim charakterem” (ang. Strażnica 15.09 1895 s. 1868 [reprint]).
Pomimo że istniały wtedy tylko trzy tomy, Russell w powyższej Strażnicy i ponownie pod koniec roku, podał wytyczne, jak takie „kółka brzasku” mają działać, i to już powszechnie (patrz ang. Strażnica 01.12 1895 s. 1900 [reprint]). Dziś tak się o tym wspomina:
„Na początku lat dziewięćdziesiątych XIX wieku, gdy wydano już parę tomów Brzasku Tysiąclecia, brat H. Rahn, Badacz Pisma Świętego z Baltimore w USA, zaproponował, by studiować Biblię w »kółkach brzasku« [ang. “Dawn Circles”]. Najpierw spotkania te, często odbywające się w domach prywatnych, traktowano jako eksperyment. Ale we wrześniu 1895 roku »kółka brzasku« z powodzeniem funkcjonowały już w wielu miastach USA. Dlatego w Strażnicy z tego miesiąca zalecono organizowanie takich zebrań wszystkim Badaczom. Podano też wskazówkę, że prowadzący powinien być dobrym lektorem. Podczas czytania miał zatrzymywać się po każdym zdaniu, żeby obecni mogli je skomentować. Gdy wszystkie zdania w akapicie były już odczytane i omówione, miał odszukać i odczytać podane wersety. Na zakończenie rozdziału każdy miał krótko powtórzyć materiał” (Królestwo Boże panuje! 2014 s. 174).
Z czasem te „kółka brzasku” (ang. Dawn Circles) nazwano „kółkami berejskimi” (ang. Berean Circles) (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 237). To z powodu wspomnianej zmiany tytułu serii tomów (Millennial Dawn).
W związku z takim prowadzeniem zebrań każdy członek rodziny badaczy Pisma Świętego powinien mieć swój komplet Wykładów. Prócz tego każda osoba powinna czytać te tomy przez cały rok codziennie, jak to opisaliśmy poniżej. Przy codziennym przez lata studiowaniu tych tomów ulegały one procesowi niszczenia i trzeba było nabywać kolejne książki, często z też aktualizowane.
Samodzielne coroczne czytanie tomów
Tomy Russella nie były książkami do jednorazowego przeczytania. Cały zestaw sześciu tomów (od roku 1917 siedmiu) powinien być każdego roku przeczytany indywidualnie.
Karl Klein (1906-2001), późniejszy członek Ciała Kierowniczego (1974-2001), opowiadał:
„W tamtych czasach mawiano nam: Kto chce pozostać w prawdzie, ten musi raz do roku przeczytać siedem tomów WykładówPismaŚwiętego. Oczywiście chciałem trwać w prawdzie i dlatego – dopóki nie znalazłem się w Betel – rok w rok sumiennie czytałem te księgi. Wymagało to pokonania 10 stron dziennie, co zresztą sprawiało mi dużą przyjemność, odczuwałem bowiem nienasycony głód wiedzy” (Strażnica Rok CVI [1985] Nr 14 s. 22).
Już w roku 1900 i 1903, gdy jeszcze nie ukazał się szósty tom (1904 r.), Russell zachęcał do ponownego („kilka razy”) czytania tych książek. Nazwał je nawet „praktycznie Biblią”:
„(...) i dlatego zalecamy wielokrotne czytanie [tomów] BRZASKU. Czytając je, naprawdę czytasz Biblię, gdyż są one jedynie uporządkowaną i usystematyzowaną Biblią. Z tego powodu, podobnie jak Biblia, nie starzeją się one dla głodnych prawdy” (ang. Strażnica 15.06 1900 s. 2653 [reprint] – and hence we advise repeated readings of the DAWNS. When reading them you are really reading the Bible; for they are merely an arranged and systematized Bible. It is for this reason that like the Bible they do not grow old to the truthhungry.).
„Ktokolwiek nie poświęci czasu i uwagi na uważne czytanie tomów Brzasku, ten najwyraźniej nigdy nie stanie się całkowicie zakorzeniony i ugruntowany w Teraźniejszej Prawdzie. A ci, którzy są najbardziej wyraźnie w Prawdzie, czytali te książki ponownie kilka razy. (...) Te książki są do ponownego czytania, ponieważ one są praktycznie Biblią w innej formie – tematy biblijne traktowane systematycznie, świadectwa różnych proroków i apostołów itp. są zebrane razem i ułożone pod różnymi odpowiednimi nagłówkami. Chcielibyśmy, aby nasi czytelnicy rozpoczęli od nowa studiowanie tych tomów” (ang. Strażnica 01.09 1903 s. 3235 [reprint] – Whoever will not give time and attention to a careful reading of the DAWN, will apparently never become thoroughly rooted and grounded in Present Truth. And those who are most clear in the Truth have re-read the books several times. (...) These books stand re-reading, because they are practically the Bible put in another form-Bible topics treated systematically,-the testimony of the various prophets and apostles, etc., being gathered together and arranged under the various appropriate heads. We could wish that our readers would all begin afresh the study of these volumes.).
Przed rokiem 1900 ukazywały się w Strażnicach od roku 1890 tylko listy czytelników, którzy pisali, że ponownie czytają tomy Russella. On zaś specjalnie nie zamieszczał jakichś zachęt.
Russell w roku 1912 wspominał, że wśród jego zwolenników wykształcił się oddolny zwyczaj czytania sześciu tomów co roku w czasie 6 miesięcy po 24 strony (!), albo w 12 miesięcy po 12 stron:
„[1912] Niektórzy z braci powiadają mi że utworzyli Ligę badania Wykładów Pisma Świętego [Dawn Study League] w swych klasach [clasess; dziś to zbory]. Każdy członek zobowiązuje się o ile możności przeczytać pewną ilość stronic dziennie. Mniemam, że działa to bardzo dobrze. Pamiętacie, że ktoś radził to w liście opublikowanym w Strażnicy. Praktykuje to wielu braci i w taki sposób przeczytają sześć tomów w sześciu do dwunastu miesiącach – czytając dwadzieścia cztery lub dwanaście stronic dziennie. Przeczytanie całej serji każdego roku odświeża Prawdę w pamięci i w sercu. Plan ten stosowany przez wiele osób, niewątpliwie wyjdzie na korzyść takich Lig zborowych [Class League]” (Co kaznodzieja Russell odpowiadał na zadawane jemu liczne pytania 1947 [ang. 1917] s. 207; patrz też s. 593).
„[1915] W Wykładach Pisma Świętego podaliśmy ilustrację, która objaśnia ten punkt. Ale musicie wiedzieć, że powinno się badać te podręczniki Biblijne po wiele razy” (Co kaznodzieja Russell odpowiadał na zadawane jemu liczne pytania 1947 [ang. 1917] s. 562).
Takie coroczne czytanie tomów, do którego Russell stale zachęcał, rozpoczęło się w roku 1906 i miało miejsce przez kilkanaście lat (patrz ang. Strażnica 15.07 1916 s. 5930 [reprint]).
Właściwie w roku 1905 opisała pastorowi swoje doświadczenie jedna z jego uczennic (patrz ang. Strażnica 15.08 1905 s. 3617 [reprint]), a on to rok później przedstawił:
„Niedawno pewna siostra napisała do nas, że ona i córka rozpoczęły rok z postanowieniem, że będą czytać co najmniej osiem stron BRZASKU każdego dnia, i zauważyły, że w ten sposób spodziewają się przeczytać ponownie całe sześciu tomów w 1906 roku. To stwierdzenie zadziwiło nas, więc zastanowiliśmy się nad tym i okazało się, że 3000 stron BRZASKU można przeczytać w ciągu jednego roku w tempie ośmiu stron dziennie. Nawet zaczynając teraz, począwszy od dwunastu stron dziennie, całe sześć tomów można było przeczytać w 1906 roku. (...) Nie znamy niczego, co mogłoby być tak pomocne dla naszych czytelników STRAŻNICY, jak coroczne nowe studium całej serii BRZASK. Poza tym ci, którzy czytają ponownie, zapewniają nas, że z każdym czytaniem otrzymują wzrost błogosławieństw, a także wzrost wiedzy, ponieważ w miarę jak ich umysły się rozwijają, są w stanie uchwycić lepiej głębię Boskiego planu” (ang. Strażnica 15.04 1906 s. 3766 [reprint]).
W roku 1909 zwrócono uwagę czytelników, że niektórzy zaniedbują ponowne czytanie tomów (patrz ang. Strażnica 01.09 1909 s. 4469 [reprint]).
Natomiast w roku 1910 napisano, że jest nie znana żadna osoba, która czytając codzienne 12 stron Wykładów, opuściłaby później „prawdę”:
„Mogliśmy zauważyć, że znaczna liczba przyjaciół w prawdzie przyjęła zasadę czytania codziennie dwunastu stron WYKŁADÓW PISMA ŚWIĘTEGO i nie znamy żadnego, kto czyniąc to i korzystając z różnych środków łaski, dostarczonych przez Pana (Brzask i zebrania świadectw, niedzielne zebrania, zebrania z pielgrzymami, lekcje berejskie, teksty Manny itd.) odszedłby od prawdy” (ang. Strażnica 15.09 1910 s. 4685 [reprint]).
W roku 1918 powtórzono powyższe słowa, mówiąc o codziennym czytaniu 8-12 stron Wykładów (ang. Strażnica 15.05 1918 s. 6260 [reprint]).
Co nastąpiło po odrzuceniu studiowania Wykładów i powyższej praktyki?
W latach 30. XX wieku zaliczano to wszystko do formalizmu, tworzenia świątobliwości i „domu bogów”:
„Niektórzy uczynili sobie dom bogów w sposób jak naprzykład: powzięli odczytywać w każdy dzień ślub, lub poranne postanowienie, albo dwanaściestronic Wykładów Pisma Świętego,albo jeden rozdział w Biblji, pchając samych siebie do wierzenia, żeprzez naśladowanie takiego formalizmu wykonują służbę Bożą, oraz że przez obstawanie przy takim biegu uczynili się świątobliwszymi niż drudzy...” (Strażnica 01.12 1933 s. 360 [ang. 01.10 1933 s. 295]).
Temat ten kontynuujemy w części drugiej naszego artykułu (spis rozdziałów patrz powyżej).