Czy w organizacji Świadków Jehowy istnieje „system kastowy” i „kasta” wybranych? (cz. 3)
Czy w organizacji Świadków Jehowy istnieje „system kastowy” i „kasta” wybranych? (cz. 3)
W tej części artykułu zamieszczamy dwa ostatnie rozdziały:
Rok 1992 – nowa, ‘wyższa’ klasa ziemska jako przedsionek do klasy niebiańskiej
Próba odwrócenia uwagi od kastowości poprzez usunięcie określeń „klasa pomazańców”, „klasa niewolnika”, „klasa drugich owiec” i „klasa złego niewolnika”?
Rok 1992 – nowa, ‘wyższa’ klasa ziemska jako przedsionek do klasy niebiańskiej
W roku 2013 w Towarzystwie Strażnica wyłoniła się nowa „kasta”. Tworzą ją „wybrańcy z wybranych”. Od tego czasu tylko Ciało Kierownicze uznawane jest za „niewolnika wiernego i roztropnego”, choć wcześniej miano to odnosiło się do całego „ostatka” klasy niebiańskiej, czyli wszystkich pomazańców (kilkanaście tysięcy). O tym pisaliśmy wcześniej dwukrotnie.
Skąd więc biorą się nowi członkowie Ciała Kierowniczego, gdy starsi „kończą bieg”?
Otóż w roku 1992 Towarzystwo Strażnica dowartościowało pewną grupę szczególnych pełnoczasowych swoich współpracowników z „drugich owiec” tworząc dla nich osobną wyższą klasę ziemską, a raczej ‘podklasę’:
„W niniejszym numerze Strażnicy wyjaśniono, że u boku nowożytnych Izraelitów duchowych usługuje grupa ludzi, których można przyrównać do Netynejczyków oraz synów sług Salomona” (Strażnica Nr 8, 1992 s. 31).
„Podobnie w 1992 roku do pomocy »niewolnikowi wiernemu i roztropnemu« dbającemu o coraz rozleglejsze ziemskie dobra Króla skierowano niektórych z grona »drugich owiec« i powierzono im dodatkowe obowiązki. Wspierają oni poszczególne komitety Ciała Kierowniczego” (Strażnica Nr 4, 2006 s. 28).
Szerzej napisano o nich w roku 1992 (patrz Strażnica Nr 8, 1992 s. 13-17, 21, 31; Strażnica Nr 16, 1992 s. 30).
„Podklasa” ta jest liczna i rozsiana po całym świecie, jednak tylko około 30 osób z jej grona uznano za szczególnych wybrańców Ciała Kierowniczego. To im powierzono „odpowiedzialne zadania pod nadzorem namaszczonego ostatka” (Strażnica Nr 16, 1992 s. 30). Obecnie zasilają oni pięć Komitetów Ciała Kierowniczego. Służą temu gremium jako „pomocnicy” – bez prawa głosu, lecz z rolą doradców; ich nazwiska podano w Strażnicy z 15 października 2015 roku (s. 3).
Pomocnicy ci mają wysoką rangę w organizacji Świadków Jehowy. Ich głos jest jakby głosem samego Boga Jehowy, o czym napisano w jednej z publikacji:
„»Kiedy słucham członków Ciała Kierowniczego i ich pomocników, czuję, jakby Jehowa przemawiał do mnie w moim własnym pokoju« –mówi Agatha, żona nadzorcy obwodu z Ghany” (Rocznik Świadków Jehowy 2017 s. 24-25).
Prawdopodobnie to oni z czasem zastąpią członków Ciała Kierowniczego w zarządzaniu na ziemi:
„Podczas wielkiego ucisku nastąpi istotna zmiana. W pewnym momencie pomazańcy przebywający wciąż na ziemi zostaną zabrani do nieba, żeby wzięli udział w wykonywaniu wyroku podczas Armagedonu (Mat. 24:31; Obj. 2:26, 27). Oznacza to, że nie będzie już z nami braci z Ciała Kierowniczego. Ale wielka rzesza pozostanie zorganizowana. Będą nam przewodzić wykwalifikowani bracia należący do drugich owiec. Okażemy wtedy lojalność wobec Boga, wspierając tych braci i stosując się do wskazówek, które On przekaże za ich pośrednictwem. Od tego będzie zależało nasze ocalenie!” (Strażnica październik 2019 s. 17-18).
Właśnie spośród pomocników powołuje się nowych członków ‘klasy niewolnika’, czyli Ciała Kierowniczego. To dziwne, bo ci ostatni są „pomazańcami”, a pomocnicy – „drugimi owcami”:
„Jakiś czas temu do współpracy z nimi zaproszono pomocników z grona drugich owiec. Obecnie jest ich
„Pomocnicy ci należą do »drugich owiec« i zapewniają Ciału Kierowniczemu cenne wsparcie” (Strażnica 15.10 2015 s. 3).
Gdy przyjrzymy się życiorysom „pomocników”, którzy później zostali członkami Ciała Kierowniczego, zauważymy, że każdy z nich zmienił powołanie z „klasy ziemskiej” na „klasę niebiańską”. Czyli zmieniali oni swoją przynależność do poszczególnych klas. Oto przykład dotyczący czterech członków Ciała Kierowniczego powołanych w roku 1999 i ich wcześniejsza praca:
„Brat Herd wspierał także Komitet Służby. (...)
Brat Lett (...) pomagał też w Komitecie Nauczania. (...)
Brat Pierce [zm. 2014] wspierał także Komitet Personalny. (...)
David Splane (...) Od roku 1998 pomaga w Komitecie Redakcyjnym” (Strażnica Nr 1, 2000 s. 29).
Najwyraźniej dla tych pomocników specjalnie otworzono „furtkę do nieba”, aby mogli przenieść się do „klasy pomazańców”. Po raz pierwszy napisano o tym w Strażnicy w roku 2016, choć, jak widać, zmianę powołania na niebiańskie praktykowano już wcześniej (co najmniej od roku 1999):
„A zatem nie wszyscy są namaszczani dokładnie tak samo. Niektórzy swoje powołanie uświadamiają sobie od razu, a inni dopiero po pewnym czasie” (Strażnica styczeń 2016 s. 18).
„Zanim tacy chrześcijanie otrzymali świadectwo ducha Bożego, cenili nadzieję ziemską. Oczekiwali czasu, gdy Jehowa oczyści ziemię, i chcieli skorzystać z tych przyszłych błogosławieństw. Wyczekiwali czasu, gdy będą mieszkać w domach, które zbudowali, i jeść owoce z drzew, które sami zasadzili (Izaj. 65:21-23). Dlaczego w ich sposobie myślenia zaszła zmiana? Nadzieja ziemska nie przestała im się podobać. Nie zmienili zdania w wyniku problemów emocjonalnych czy innych trudności. Nie zrezygnowali z nadziei ziemskiej, bo nagle uznali, że życie wieczne na ziemi byłoby męczące bądź nudne; albo dlatego, że po prostu zapragnęli zbadać dziedzinę niebiańską. Tej odmiany doznali w wyniku działania ducha Bożego, który nie tylko ich powołał, czyli zaprosił, lecz także zmienił ich sposób myślenia oraz nadzieję” (Strażnica styczeń 2016 s. 20).
Patrz też Strażnica styczeń 2020 s. 23.
Widzimy zatem, że pomocnicy Ciała Kierowniczego stanowią dziś i mają stanowić w przyszłości ‘pomost’ łączący „drugie owce” z niebem i klasą niebiańską.
Próba odwrócenia uwagi od kastowości poprzez usunięcie określeń „klasa pomazańców”, „klasa niewolnika”, „klasa drugich owiec” i „klasa złego niewolnika”?
Ponieważ często pojawiały się zarzuty, zwłaszcza wśród byłych Świadków Jehowy, że w organizacji istnieje „system kastowy”, Towarzystwo Strażnica postanowiło to „po cichu” zmienić. Oczywiście chodziło o zmianę samego nazewnictwa, by „klasy” nie kojarzyły się z „kastami”. Zresztą czytaliśmy, że dla Towarzystwa Strażnica słowa te są tożsame (patrz część 1 artykułu).
Usunięcie nazw „klasa pomazańców” i „klasa niewolnika”
Mało kto zauważył, że od roku 2013, gdy Ciało Kierownicze zawłaszczyło dla siebie tytuł „niewolnika wiernego” (wcześniej cały „ostatek” pomazańców był nim) organizacja Świadków Jehowy stała się prawie „bezklasowa”.
Kiedyś było w niej mnóstwo klas: pomazańców, drugich owiec, niebiańska, ziemska, namaszczonych, oblubienicy, pszenicy, Jana, Jeremiasza, sługi Bożego i wiele innych (patrz powyżej oraz poprzednia część artykułu).
Natomiast od 2013 roku „niewolnik” przestał być „klasą”, a stał się „gronem”. Oto ostatnie cytaty, w których nazwano go: „klasą niewolnika”, „klasą pomazańców” i „klasą wiernego szafarza”:
„Pomoce do studium udostępniane przez klasę niewolnika wiernego i roztropnego rzucają światło na pułapki zastawiane przez Diabła” (Strażnica 15.08 2012 s. 24).
„Jakie nastawienie przejawiała klasa niewolnika po roku 1914 i jakie przejawia dzisiaj?” (Strażnica 15.09 2012 s. 26).
Patrz też ang. Strażnica 15.10 2012 s. 7, wersja uproszczona – Do we have our family worship each week, as the faithful and discreet slave class has directed us? (w wersji zwykłej nie ma już słów o klasie niewolnika).
„(...) życie wieczne na ziemi zależy od tego, czy będę lojalnie popierał klasę pomazańców” (Strażnica 15.04 2012 s. 18).
[To zdanie jest paradoksalne, bo wynika z niego, że nie wiara w Boga i Jezusa daje życie wieczne, ale popieranie anonimowej „klasy pomazańców”]
Patrz też ang. Strażnica 15.06 2012 s. 19 – Members of the anointed class were actively preaching in countries dominated by the
W grudniu 2012 roku „niewolnik” został po raz ostatni nazwany „klasą wiernego szafarza”:
„Ciekawe, że w równoległym sprawozdaniu niewolnik ten został nazwany »szafarzem« (odczytaj Łukasza 12:42-44). Większość żyjących dziś wiernych chrześcijan nie należy do klasy tego wiernego szafarza” (Strażnica 15.12 2012 s. 9).
Poniżej podajemy przykład, jak zmieniono tożsamość „niewolnika” i usunięto słowo „klasa” w tym samym tekście w nowszej edycji książki:
„Jezus zaś wyznaczył »niewolnika wiernego i roztropnego«, który ma się troszczyć o potrzeby duchowe ludu Bożego na ziemi (Mateusza 24:45-47). Tę klasę niewolnika reprezentuje Ciało Kierownicze Świadków Jehowy” („Trwajcie w miłości Bożej” 2008 s. 43, wersja papierowa).
„Jezus zaś wyznaczył »niewolnika wiernego i roztropnego«, który ma się troszczyć o potrzeby duchowe ludu Bożego na ziemi (Mateusza 24:45-47). Tym niewolnikiem jest Ciało Kierownicze Świadków Jehowy.” („Trwajcie w miłości Bożej” czerwiec 2016 [przygotowano do druku] s. 43, wersja na płycie Watchtower Library 2016 [ang. 2014, kwiecień 2016]).
Termin „klasa niewolnika”, jak wspomnieliśmy, już nie występuje w bieżących publikacjach Towarzystwa Strażnica wydanych po roku 2013.
Jeden raz, tylko w skorowidzu do publikacji Świadków Jehowy z lat 1986-2022, pojawia termin „klasa pomazańców wybrana przed (Ef 1:4)” „założeniem świata” (hasło Świat). W odsyłaczach podane są tylko publikacje z lat 2002-
Natomiast w latach 2013–2018 kilkakrotnie pojawiały się określenia „klasa pszenicy” i „oblubienicy”. Patrz:
Strażnica 15.07 2013 s. 9, 10, 14 (klasa pszenicy 5 razy).
Strażnica 15.02 2014 s. 10, 12 (klasa oblubienicy 6 razy).
Strażnica 15.03 2015 s. 28 (klasa oblubienicy 1 raz).
Królestwo Boże panuje! 2014 s. 23 (klasa oblubienicy 1 raz).
Chrześcijańskie życie i służba – program zebrań luty 2018 s. 3 (klasa pszenicy 1 raz).
W latach 2019-2024 nie występują już ani powyższe określenia, ani żadne inne związane z „klasą pomazańców” w publikacjach Świadków Jehowy.
Usunięcie nazwy „klasa drugich owiec”
Po 2013 roku w publikacjach Towarzystwa Strażnica nie znajdziemy również określenia „klasa drugich owiec”.
Ostatnie nazwanie wielkiej rzeszy „klasą drugich owiec” miało miejsce w roku 2009:
„Członkowie klasy drugich owiec nie są uczestnikami nowego przymierza i nie mają nadziei na życie w niebie, toteż podczas Pamiątki nie spożywają emblematów, ale są na niej obecni jako pełni szacunku obserwatorzy” (Strażnica 15.01 2009 s. 29).
W angielskiej Strażnicy jeszcze w roku 2010 użyto tego określenia, ale w polskiej już zmieniono termin „klasa” na „grono”:
In 1976, all activities of Jehovah’s Witnesses were brought under the supervision of the six committees of the Governing Body. Later, members of the other sheep class were appointed as helpers (ang. Strażnica 15.06 2010 s. 3).
„Od roku 1976 ogólnoziemska działalność Świadków Jehowy jest nadzorowana przez sześć komitetów Ciała Kierowniczego. Jakiś czas temu do współpracy z nimi zaproszono pomocników z grona drugich owiec” (Strażnica 15.06 2010 s. 3).
W roku 2014 jeszcze raz pojawiło się określenie „klasa ziemska” w kontekście wydarzeń z roku 1935. Użyto też wówczas dawnego terminu „lud wielki”, dziś zastąpionego określeniem „wielka rzesza”:
„W roku 1935 światło duchowe rozbłysło bardzo jasno. Na zgromadzeniu w Waszyngtonie »lud wielki« utożsamiono z klasą ziemską, czyli owcami z przypowieści Jezusa o owcach i kozach” (Królestwo Boże panuje! 2014 s. 52).
Usunięcie nazwy „klasa złego niewolnika”
W Strażnicy z 15 lipca 2013 roku Towarzystwo Strażnica ogłosiło, że nie istnieje „klasa złego niewolnika” (to nawiązanie do „niewolnika niegodziwego i gnuśnego” z przypowieści o talentach Mt 25:14-30).
Dotychczas, od roku 1927, stale uczono o istnieniu „klasy złego sługi [niewolnika]”:
„Ci, którzy kiedyś zostali namaszczeni i dlatego należą do klasy Sług, a od 1918 roku odmawiają udziału w głoszeniu królestwa i angażują się w bicie swoich współsług oraz w społeczność ze światem, stanowią klasę złych sług” (ang. Strażnica 15.02 1927 s. 57).
„Gdy Pan przyszedł do świątyni w celu sądzenia w 1918, znalazł tę klasę, którą określił jako »niewiernego sługę«, czyli »złego i gnuśnego sługę«, lub »złego sługę«...” (Strażnica 15.12 1930 s. 374 [ang. 15.10 1930 s. 309]).
„Niektóre zostały wykluczone ze społeczności za czyny niemoralne, inne zaś popadły w zarozumiałość i pychę, wobec czego zasiliły szeregi klasy »złego niewolnika« bądź też »człowieka bezprawia« i powstawszy przeciw Panu oraz organizacji Bożej, zaczęły bić współbraci” (Strażnica Nr 1, 1970 s. 11).
„Współczesna historia świadków Jehowy ukazuje, że niektórzy ludzie przynależni do klasy »złego niewolnika«– usiłowali narzucić swą wolę ludowi Jehowy i według niej pokierować Jego dziełem” (Strażnica Rok XCIII [1972] Nr 13 s. 10).
„Ludzie należący do klasy tego złego niewolnika zostają odrzuceni i pozbawieni wszelkiej radości duchowej” (Strażnica Nr 9, 1990 s. 9).
„Na stole demonów znajduje się trująca strawa. Rozważmy na przykład, jaki pokarm wydają odstępcy oraz klasa złego niewolnika” (Strażnica Nr 13, 1994 s. 11).
„Nie powinno nas to dziwić. Jezus wspomniał o »niewolniku wiernym i roztropnym«, czyli o gronie namaszczonych chrześcijan, a następnie o »złym niewolniku« – klasie ludzi, którzy narzekają: »Mój pan zwleka« i biją swych współniewolników (Mateusza 24:48, 49)” (Strażnica Nr 20, 2000 s. 9).
Patrz też ang. Rocznik Świadków Jehowy 2004 s. 115 – But those who were still attached to the opposition in the late 1960’s included a number who demonstrated the wicked spirit of the evil slave class (w polskim odpowiedniku opuszczono słowo klasa).
Jak widzimy, dwa ostatnie teksty o „klasie złego niewolnika” pojawiły się w latach 2000 i 2004. Przez kilka lat Towarzystwo Strażnica milczało na temat owej „klasy”.
Wspomnieliśmy, że w połowie roku 2013 ogłoszono, iż nie istnieje „klasa złego niewolnika”:
„Czy Jezus w ten sposób przepowiedział, że w dniach ostatnich pojawi się jakaś klasa złego niewolnika? Nie. To prawda, że niektóre jednostki demonstrują nastawienie podobne do nastawienia złego niewolnika opisanego przez Jezusa. Zwykliśmy je określać mianem odstępców bez względu na to, czy należały wcześniej do pomazańców, czy też do »wielkiej rzeszy« (Obj. 7:9). Ale nie tworzą one żadnej klasy złego niewolnika. Jezus nie powiedział, że ustanowi kogoś takiego. Jego wypowiedź w rzeczywistości była ostrzeżeniem dla niewolnika wiernego i roztropnego” (Strażnica 15.07 2013 s. 24).
Podobne słowa przytoczono w roku
„W przykładzie o niewolniku wiernym i roztropnym Jezus wspomniał o złym niewolniku, który bije swych współsług. Bynajmniej nie przepowiedział w ten sposób, że pojawi się jakaś klasa złego niewolnika. Przestrzegł raczej wiernego, by nie przejawiał cech złego niewolnika” (Strażnica 15.03 2015 s. 24).
„zły niewolnik” (Mt 24:48-51): w13 15.7 24(hasło Kształtowanie się wierzeń).
W roku 1991 Towarzystwo Strażnica wydało książkę o Jezusie, a w roku 2017 opublikowało jej nową wersję pod zmienionym tytułem. Treść obu publikacji jest zbliżona, jednak w nowszej wprowadzono liczne zmiany. W interesującym nas fragmencie usunięto na przykład wzmiankę o „klasie złego niewolnika”, a sam tekst został skrócony. Oto porównanie obu wersji:
„Dlatego też pan nazywa go »niegodziwym i gnuśnym« i orzeka: »Odbierzcie mu talent (...) A nieużytecznego niewolnika wyrzućcie na zewnątrz w ciemność. Tam będzie płakał i zgrzytał zębami«. Należący do klasy złego niewolnika zostają odrzuceni i pozbawieni wszelkiej radości duchowej” (Największy ze wszystkich ludzi 1991, rozdz. 111).
„Pan słusznie nazywa go »niewolnikiem złym i leniwym«. Zabiera mu to, co miał, i przekazuje pilnemu niewolnikowi” (Jezus – droga, prawda i życie 2017 [ang. 2015] s. 263).
Jak widzimy, Towarzystwu Strażnica bardzo bliska jest idea kastowości – choć w jego języku nazywa się to przydzielaniem głosicieli do różnych „klas”. Tych klas było dawniej znacznie więcej (sześć), niż jest dziś (dwie). System przydziałów i jego korekty funkcjonował nieprzerwanie w latach 1884–2024. Jedną z nowszych zmian było wprowadzenie dodatkowej „podklasy”, z której rekrutuje się członków Ciała Kierowniczego. Dziś z dawnego „klasowego” nazewnictwa Towarzystwa pozostały już tylko resztki. Dawniej, liczący tysiące osób „niewolnik wierny i roztropny” został przekształcony w wąskie grono Ciała Kierowniczego (obecnie 11 osób) i od roku 2013 przestał być „klasą pomazańców”. W konsekwencji również „wielka rzesza” to już nie „klasa drugich owiec”, lecz po prostu „drugie owce”.
Jaka będzie w przyszłości nauka Towarzystwa Strażnica? Nie wykluczamy powrotu do ‘sprawdzonych schematów’ w nowej odsłonie, tym bardziej że w angielskiej Biblii Świadków Jehowy z roku 2023 nadal występuje trzy razy słowo class (patrz 2Kor 10:12; Ga 2:12; Jk 2:4).
Na zakończenie składam podziękowanie J. Romanowskiemu i K. Kozakowi za pomoc w tworzeniu tego tekstu.