Czym dla Towarzystwa Strażnica był i jest „raj Boży” z Ap 2:7?
Czym dla Towarzystwa Strażnica był i jest „raj Boży” z Ap 2:7?
Na początku informujemy, że artykuł nasz składa się z następujących rozdziałów:
„Raj Boży” z Ap 2:7 to raj ziemski
„Raj Boży” z Ap 2:7 to niebo
Prawie wszyscy Świadkowie Jehowy przywołują dwa „raje” znane im z Biblii: jeden opisany w Rdz 2–3, a drugi w Łk 23:43. Według nich raj obiecany łotrowi to właśnie ten z Księgi Rodzaju, który ma wkrótce zostać przywrócony na ziemi. Wielu Świadkom Jehowy znany jest również tak zwany „raj duchowy”, z którym utożsamiają swoją organizację lub, mówiąc wprost, atmosferę panującą w jej szeregach:
„Wyrażenie »raj duchowy« stanowi element naszego teokratycznego słownictwa. Opisuje wyjątkowe środowisko duchowe, w którym możemy cieszyć się pokojem z Bogiem i naszymi braćmi” (Strażnica 15.07 2015 s. 9).
Temat ten szeroko omówiliśmy w artykule pt. „Raj duchowy” – kiedy wprowadzono i utożsamiono z organizacją Świadków Jehowy?
Niewielu Świadków Jehowy zdaje sobie sprawę z tego, że według wykładni Towarzystwa Strażnica nauka o raju jest szersza, niż im się wydaje.
Dla tej organizacji termin „raj” czasem oznacza „niebo”!
Ponad 99% Świadków Jehowy – jak sami przyznają – „nie wybiera się do nieba”, więc nic dziwnego, że wielu z nich nie kojarzy „raju Bożego” z niebem. W ich oczach taka wiedza jest najwyraźniej zbędna, a może nawet niewygodna – bo jak tu potem przekonywać słuchaczy, że raj będzie tu, na ziemi?
Oto, jak Towarzystwo Strażnica definiuje „raj” w pełnym ujęciu:
„Słowo raj także może oznaczać różne rzeczy: 1) Może nawiązywać do pierwszego domu człowieka i dotyczyć literalnego, ziemskiego raju, który ma nadejść. 2) Może oznaczać raj duchowy, którego w pełni zaznamy w nowym świecie. 3) Może też się odnosić do wspaniałych warunków w dziedzinie niebiańskiej, czyli do »raju Bożego«, o którym mowa w Objawieniu 2:7 (zobacz Strażnicę z 15 lipca 2015 roku, strona 8, akapit 8)” (Strażnica grudzień 2018 s. 8).
Patrz też Prowadzenie rozmów na podstawie Pisma 2001, 2010 s. 273.
Wspominając rok 1958 i wydanie książki pt. Od raju utraconego do raju odzyskanego (po polsku 1960 r.), Świadkowie Jehowy napisali o trzech różnych rajach – obecnych i przyszłych:
„Na tym wielkim zgromadzeniu brat Knorr wygłosił przemówienie »Pielęgnowanie naszego raju duchowego«, w którym omówił trzy różne pojęcia –raj ziemski, raj duchowy i raj niebiański” (Dzieje Świadków Jehowy w czasach nowożytnych. Stany Zjednoczone Ameryki. Na podstawie Rocznika Świadków Jehowy na rok 1975 s. 104).
W publikacjach Świadków Jehowy te trzy raje pojawiają się najczęściej. Jednak w tym artykule skupimy się głównie na raju z tekstu Ap 2:7.
„Raj Boży” z Ap 2:7 to raj ziemski
C. T. Russell (1852-1916), prezes Towarzystwa Strażnica założonego w roku 1881, nauczał o jednym raju, który ma być przywrócony na całej ziemi. W swoich sześciu tomach Wykładów Pisma Świętego oraz w Strażnicy, komentując tekst Ap 2:7, nie wspominał ani o „raju duchowym”, ani o „raju niebiańskim”.
Podobnie było za czasów kolejnego prezesa, J. F. Rutherforda (1869–1942). Wówczas uwaga skupiała się nie tyle na samym pojęciu „raju”, ile na spożywaniu „z drzewa życia” (Ap 2:7). Ponieważ aż do 1935 roku wszyscy Świadkowie Jehowy zaliczani byli do klasy niebiańskiej, utożsamiali to spożywanie z korzystaniem z owego – enigmatycznego – „drzewa życia”. Nie rozważano wówczas, czy „raj” oznacza niebo (patrz np. Strażnica 15.05 1929 s. 151).
Poniżej zamieszczamy kilka cytatów z publikacji wydawanych za czasów Russella i Rutherforda, które uwzględniają tekst Ap 2:7:
„Cała praca Tysiąclecia zasadzać się będzie na przywróceniu porządku i uczynieniu podnóżka Bożego pełnym chwały. Raj, utracony przez grzech, był tylko »ogrodem« w zakątku ziemi; ale jak pokolenie Adama rozmnożyło się by wypełnić ziemię, stosownie do zamiaru boskiego (1 Mojż. 1:28) i jak zostało wykupione, tak będzie rzeczą konieczną uczynić Raj dostatecznie wielkim by pomieścił wszystkich: trzeba się więc dorozumieć, że cała ziemia stanie się Ogrodem Edeńskim pełnym owoców, piękności i doskonałości. I wszystko to jest obiecane jako przyszłe wielkie wypełnienie boskiego planu. – Dz. Ap. 3:20,21 ; Obj. 2:7; 2 Kor. 12:4” (Walka Armagieddonu 1919, 1925 [ang. 1897, 1927] s. 796).
Patrz też Nowe Stworzenie 1919, 1925 (ang. 1904, 1927) s. 832.
„Ogród Eden był utraconym Rajem, a na większą i wspanialszą skalę zostanie on w stosownym czasie przywrócony przez Tego, którego ofiara odkupiła go, jak również ludzkość. – Ef. 1:14; Obj. 2:7” (ang. Strażnica 15.03 1901 s. 2788 [reprint]).
Szerzej opisała to zagadnienie ang. Strażnica 15.06 1901 s. 2832 (reprint), której fragment wielokrotnie cytowano w latach 1917-1927, także po polsku:
„[Ap 2:7] Które jest pośrodku Raju Boga. – „Raj, ogród Boży, był nazwą Ogrodu w Eden, w którym mieszkali pierwsi nasi rodzice, gdy jeszcze byli w harmonii z Bogiem, zanim stali się nieposłusznymi. Tę samą nazwę Pismo Święte stosuje do nowej ziemi, gdy nastąpią błogosławieństwa restytucyi za wtórej obecności Chrystusa (Tysiąclecia), gdy ziemia zostanie doprowadzona do doskonałości, jako mieszkanie dla tych, którzy wtedy okażą się godnymi żywota wiecznego. Jest to ten sam Raj, o którym Pan Jezus mówił do łotra, iż miał w nim być, jak również na innem miejscu jest nazwany, »trzeciem niebem« –»nowe niebiosa i ziemia« 2 Korynt. 12:2, 4 i 2 list Piotra 3:13”. – Z.’01 –
Patrz też Stworzenie 1928 (ang. 1927) s, 72-73.
W komentarzu do Ap 2:7 z roku 1930 nie pada fraza „raj Boży”. Skupiono się na „drzewie życia”, nie informując jednak, gdzie ono ma się konkretnie znajdować (patrz Światło 1930 t. I, s. 21).
„Gdyby pierwszy człowiek Adam dowiódł wierność pod tą próbą, pod którą był poddany, to bez wątpienia, że w słusznym czasie otrzymałby pozwoleństwo od Boga spożywać owoc z tego drzewa żywota. W taki sposób człowiek zostałby doświadczony przez Boga odnośnie prawdziwości i wierności i też jako taki byłby upoważniony do otrzymania życia wiecznego na ziemi. Prawo Boże lub przepis czynności nie może się nigdy zmienić. W łączności tego zasada przepisu Jehowy wyrażona jest w Objawieniu Jana drugim rozdziale a dwudziestym siódmym wierszu i brzmi tak: »Temu, co zwycięży, dam jeść z drzewa żywota, które jest w pośrodku raju Bożego«. Przepis ten musi oznaczać, że ktokolwiek z rodziny ludzkiej pod jakimkolwiek warunkiem otrzyma życie wieczne, ten musi najpierw być na próbie i w tejże musi się okazać zwycięzcą. Przechodząc próbę i osiągając zwycięstwo, taki dowiedzie swej niezłomnej wierności i w ten sposób zasłuży na żywot wieczny. Przytoczenie to stanowi dalszy dowód, że drzewo żywota jest symbolem życia dla tych, którzy są posłuszni Bogu i że nikt inny tylko posłuszni otrzymają życie wieczne” (Strażnica 01.12 1932 s. 367 [ang. 15.07 1932 s. 219-220]).
W 1938 roku, powtarzając komentarz z książki Światło w Strażnicy, temat „raju Bożego” został znowu przemilczany (Strażnica 01.09 1938 s. 270 [ang. 15.02 1937 s. 62-63]).
Wprawdzie nie skomentowano terminu „raj Boży” z tego fragmentu, ale napisano, że „Drzewo żywota przedstawia utrzymanie wiecznego życia przez zawsze skuteczny środek, którego Bóg zrządził dla swego ludu” (jw. s. 270). Wskazywałoby to na odnoszenie tego tekstu do raju ziemskiego.
Po latach 1937–1938, przez ponad dekadę, „raj Boży” z tekstu Ap 2:7 nie pojawiał się w publikacjach. Potwierdza to angielski skorowidz do wydawnictw Świadków Jehowy z lat 1930–1985:
2:7 (...) w59 71, 84; w58 49, 53; el 285; w49 189; w37 62; w32 220; lt-1-30 20 (tekst Ap 2:7).
„Raj Boży” z Ap 2:7 to niebo
Angielski skorowidz do publikacji Świadków Jehowy z lat 1930–1985 pod hasłem Paradise pokazuje, że „raj Boży” z Ap 2:7 po raz pierwszy został utożsamiony z niebem w 1949 roku:
heavenly (Re 2:7): sl 90; ad 1270; fm 115-116; w67 682; w66 261; bf 674; w59 71, 84; w58 49, 53; el 285-286; w49 189-190 (hasło Paradise).
Chodzi o czasopismo z roku 1949 (patrz Strażnica Nr 20, 1949 s. 16 [ang. 15.06 1949 s. 189]).
Rzeczywiście, w starszych publikacjach nie znajdziemy omówienia „raju Bożego” (Ap 2:7) jako synonimu nieba.
Poniżej znajdują się dwa najstarsze fragmenty na ten temat, które pokazują, że była to nowa nauka dla Świadków Jehowy. Początkowo nie wiedziano jak zwalczać ten „niebiański raj”, a zarazem go zachować:
„Mniej więcej czterdzieści lat po zachwyceniu Pawła do »trzeciego nieba« i do raju wywyższony do chwały Chrystus Jezus dał Janowi na wyspie Patmos Objawienie. Używał on w nim wiele symbolów i obrazowych znaków, aby proroctwa przyszłych wydarzeń i stosunków; w tym Objawieniu Chrystus przesłał też zborowi w Efezie następujące poselstwo: »Kto ma ucho, niechaj słucha, co duch mówi kościołom: Zwycięzcy dam pożywać z drzewa żywota, które jest w raju Boga mojego« (Obj. 2:7, przekł. Dąbrowskiego).
Czy znaczy to, że w niebie istnieje raj dla wiernych duchowych naśladowców Jezusa Chrystusa? Nie, musimy sobie przypomnieć, że Objawienie dane zostało Janowi za pośrednictwem symbolów czyli, obrazowych znaków. Nie oznacza to zatem, że w niebie są literalna drzewa. Drzewa rosły w pierwotnym raju Eden, w raju Jehowy. Tak samo więc jak w niebie nie na literalnych drzew, nie ma tam też literalnego raju. »Drzewo żywota, które jest w raju Boga mojego« jest symbolem wielkiej prawdy, czyli rzeczywistości duchowej” (Strażnica Nr 20, 1949 s. 15-16 [ang. 15.06 1949 s. 189]).
„Członkowie ostatka dziedziców Królestwa, którzy przeżyją zniszczenie tego świata, nie żywią nadziei odziedziczenia raju ziemskiego z wielką rzeszą »drugich owiec«, które również przeżyją Armagedon. Ci dziedzice należą do Chrystusowego zboru zwycięzców i do nich kieruje on inspirowana wypowiedź: »Temu, kto zwycięży, pozwolę jeść z drzewa życia, które jest w raju Bożym« (Objawienie 2:7, NW). To nie oznacza, że gdzieś wysoko w niebie istnieje raj z literalnymi drzewami, rzekami, zwierzętami, ptakami i rybami, gdyż słowa te jako część składowa księgi Objawienia są wyrażone językiem symbolicznym” („To znaczy życie wieczne” 1958, cz. 2, rozdz. XXVII, par. 13 [ang. 1950 s. 285]).
Widzimy, że początkowo próbowano wręcz zaprzeczyć, jakoby niebo było rajem. Bo co innego mogą oznaczać słowa: Czy znaczy to, że w niebie istnieje raj dla wiernych duchowych naśladowców Jezusa Chrystusa? Nie (patrz powyżej). Obecnie Świadkowie Jehowy przedstawiają to zagadnienie w zupełnie inny sposób:
„[Ap] 2:7 – Czym jest »raj Boży«? Ponieważ słowa z tego wersetu kierowane są do namaszczonych chrześcijan, wspomniane określenie musi się odnosić do przypominającej raj dziedziny duchowej, w której przebywa sam Bóg” (Strażnica 15.01 2009 s. 31).
„»Raj«, do którego Paweł został »porwany« w tej wizji, prawdopodobnie oznacza współistniejące w nowym świecie: 1) literalny raj na ziemi, 2) przyszły raj duchowy, który będzie jeszcze wspanialszy niż obecny, oraz 3) »raj Boży« w niebie” (Strażnica grudzień 2018 s. 8).
„Osoby z nadzieją niebiańską »Droga Świętości« prowadzi do »raju Bożego« w niebie (Obj. 2:7)” (Strażnica maj 2023 s. 19).
Świadkowie Jehowy zdążyli już ogłosić dwie wersje nauki o „raju Bożym” z Ap 2:7. Najpierw miał to być „raj ziemski”, potem – od 1949 roku – „raj niebiański”. Na wszelki wypadek w zanadrzu została im jeszcze trzecia możliwość: „raj duchowy”. Kto wie, może i z niej kiedyś skorzystają – gdy zajdzie potrzeba kolejnej korekty.
Przy okazji przypominamy nasz wcześniejszy artykuł: Jak Towarzystwo Strażnica manipuluje „rajem”?
Na zakończenie składam podziękowanie J. Romanowskiemu i K. Kozakowi za pomoc w tworzeniu tego tekstu.