Włodzimierz Bednarski

Jezus Wszechmogący i "Wnikliwe poznawanie Pism"

dodane: 2008-02-29

 

Choć artykuł ten poświęcony jest polemice ze słownikiem biblijnym Towarzystwa Strażnica pt. „Wnikliwe poznawanie Pism” (2006), to jednak dedykowany jest też epifaniście-antytrynitarzowi Arkadiuszowi Wiśniewskiemu. On to, podobnie jak wspomniane dzieło, nie poświęcił w swej książce pt. „Trójca Święta mit czy rzeczywistość?” (2004) wcale uwagi „wszechmocy” Chrystusa. Dlatego właśnie chcemy ‘uzupełnić’ tę lukę w przekazie wyżej wymienionych źródeł.

Od początku swej historii Towarzystwo Strażnica nazywało Jezusa „wszechmogącym”, pomimo że uważało Go za niższego od Ojca. Dziś wiemy, że naucza ono już inaczej od ok. 1930 roku. Przypomnijmy jednak te stare nauki:

„Ich wskrzeszony Pan zaprawdę zmienił się bardzo i to nie tylko w osobistym wyglądzie - ukazuje się raz tu, raz tam, i znowu w innem miejscu i w inny sposób, objawiając tem swą ‘wszechmoc’ - ale zmienił się także w swojej naturze, w swojej istocie” („Nadszedł Czas” 1919 s. 130; wcześniej na tej stronie wspomniano tekst Mt 28:18);

„Dziękujemy Tobie, Panie Boże Wszechmogący, któryś jest, i któryś był, i który przyjść masz! żeś wziął moc swoje wielką, i ująłeś królestwo. [Reprezentowany w Chrystusie - ‘Wszystkie rzeczy są od Ojca’ i ‘wszystkie rzeczy są przez Syna’ Jego chwalebnego reprezentanta] (...) Obj. 11:17, 18” („Walka Armagieddonu” 1919 s. 769);

Por. „Co kaznodzieja Russell odpowiadał na zadawane jemu liczne pytania” 1947 (ed. ang. 1917) s.172-3, gdzie odniesiono do Jezusa tekst Ap 1:8;

Który jest i który był, i który przyjść ma, On Wszechmogący. [Ap 1:8] - <Od chwili zmartwychwstania datuje się poselstwo ‘Dana Mi jest wszelka władza na niebie i na ziemi’ (Mt 28:18). Z tego wynika, iż dopiero od tej pory Jezus mógł być nazwany Wszechmogącym> - Z 93-115” („Dokonana Tajemnica” 1925 s. 16; cytat w książce z ang. Strażnicy z 1893 r. s. 115);

Panie Boże Wszechmogący. [Ap 11:17] - ‘Przedstawiony w Chrystusie (...) Jego uwielbionego przedstawiciela’.” („Dokonana Tajemnica” 1925 s. 216);

Mówiącego: Zaiste, Panie, Boże Wszechmogący. [Ap 16:7] - Pan Jezus. - Obj. 1:8; Jan 5:22; Mat. 28:18” („Dokonana Tajemnica” 1925 s. 287);

„Dał on Świętemu Janowi na wyspie Patmos instrukcje, co ma nastąpić, gdy czas nadejdzie i gdy On, Mesjasz, zacznie wykonywać swoją królewską władzę. Przedstawia On proroków jako narzędzia mówcze Jehowy, a o Sobie mówi jako o Mesjaszu: ‘Dziękujemy Tobie, Panie Boże wszechmogący, któryś jest i któryś był, i który masz przyjść! żeś wziął moc swoją wielką, i ująłeś królestwo (...)’. - Obj. 11:17, 18”. („Miljony ludzi z obecnie żyjących nie umrą!” 1920 s. 12);

Por. „Powrót naszego Pana” 1924 s. 37, gdzie odniesiono do Jezusa tekst Ap 11:17;

„ten Wszechmocny, który obecnie ma tytuł Jezusa Chrystusa, tak samo jak i inne tytuły, był tym, który stworzył wszystkie rzeczy. Nic nie było stworzone bezpośrednio przez Wszechmogącego Boga po stworzeniu Logosa, lecz wszystko już wtedy było stwarzane przez Jego Umiłowanego” („Stworzenie” 1928 s. 14).

„Jest on owym Możnym, któremu Jehowa przekazał wszelką moc na niebie i na ziemi, i dlatego jest ‘Bogiem mocnym’ [Iz 9:6].” („Proroctwo” 1929 s. 312).

 

Jak widzimy z powyższego, Towarzystwo Strażnica na podstawie tekstów Mt 28:18, Ap 1:8, 11:17, 16:7 i Iz 9:5 [Iz 9:6] uznawało przez wiele lat „wszechmoc” Jezusa.

Mało tego, ostatni tekst (Iz 9:5) pomimo, że mówi o „Bogu mocnym” interpretowano jako mówiący o Bogu, który posiada „wszelką moc”!

Nadmieńmy też, że słowa Ap 19:6 również odnoszono do Jezusa („Dokonana Tajemnica” 1925 s. 347), a upewnia nas o tym odsyłacz w „Dokonanej Tajemnicy” 1925 s. 216-217, gdzie komentowano tekst Ap 11:17 i odesłano do Ap 19:6.

Wydaje się, że dopiero nowy komentarz do Apokalipsy św. Jana pt. „Światło” Towarzystwa Strażnica, wydany w 1930 roku, odrzucił nazywanie Jezusa „wszechmocnym” czy „wszechmogącym”.

 

A jak dziś uczą Świadkowie Jehowy o wszechmocy? Otóż choć znają fragment „Dana Mi jest wszelka władza w niebie i na ziemi” (Mt 28:18), to jednak mówią, że nie wynika z niego „wszechmoc” Pana. Często też nadają wielkie znaczenie słowu „dana”, mówiąc że to jakby degraduje tę „wszechmoc” tylko do „dużej mocy” Chrystusa.

Oto jedna z opinii Towarzystwa Strażnica o Jezusie:

„W Izajasza 10:21 (BT) nazwano Jehowę ‘Bogiem Mocnym’, tak jak Jezusa w Izajasza 9:5 (BT), niemniej tylko Jehowa został nazwany ‘Bogiem Wszechmocnym’ (Rdz 17:1, BPW)” („Prowadzenie rozmów na podstawie Pism” 2001 s. 374).

 

Pomimo, że Towarzystwo Strażnica nie uznaje „wszechmocy” Jezusa, to jednak czasem jego wypowiedzi związane z tym terminem są pełne niekonsekwencji. Oto przykłady:

Otóż w swej Biblii w tekstach Łk 2:29, Dz 4:24 i Ap 6:10 nazywa ono Boga „Wszechwładnym Panem” (ang. Sovereign Lord), a tam gdzie pada to samo greckie słowo Despotes, a dotyczy ono Syna (2P 2:1, Jud 4) umieszcza w niej określenie „właściciel” lub „Właściciel” (ang. owner 2P 2:1; Owner Jud 4) („Pismo Święte w przekładzie Nowego Świata” 1997; New World Translation of the Holy Scriptures - With References 1984). Czy nie jest to dostosowywanie Biblii do swej doktryny?

Dodajmy tu, że w żadnym z tych wersetów dotyczących Boga tekst grecki nie zawiera słowa „Pan”. W Septuagincie zaś w Iz 1:24 pada określenie Despotes Kyrios, ale jak widać występują tu dwa oddzielne słowa (Władca i Pan).

Grecko-angielski Nowy Testament Świadków Jehowy (The Kingdom Interlinear Translation of the Greek Scriptures 1985) dla odmiany przetłumaczył „słowo w słowo” Despotes w 2P 2:1, Jud 4 i Ap 6:10 na angielskie master, w Łk 2:29 na Sovereign Lord, a w Dz 4:24 na Sovereign.

 

Inna niekonsekwencja Towarzystwa Strażnica:

Otóż przyznaje ono, że tytuł „Alfa i Omega” oznacza wszechmocnego Boga („Wspaniały finał Objawienia bliski!” 1993 s. 20) i gdyby uznało ono, że Jezus jest „Alfą i Omegą” z Ap 22:13, to nie miałoby problemu z uznaniem Jego Bóstwa i wszechmocy.

 

Kolejna niekonsekwencja:

W książce pt. „Zbliż się do Jehowy” (2002) Towarzystwo Strażnica podaje taką oto ‘definicję’ słowa Wszechmocny:

„Grecki wyraz przetłumaczony na ‘Wszechmocny’ znaczy dosłownie ‘panujący nad wszystkim; posiadający wszelką moc i władzę’.” (s. 40).

Dziwne więc, że nie zauważyło ono, że właśnie o Jezusie napisano: „Kto przychodzi z wysoka panujenadwszystkim (...) Ten jest ponad wszystkim” (J 3:31) oraz „Dana Mi jest wszelkawładza [‘moc’ NP] w niebie i na ziemi” Mt 28:18.

 

Inną niekonsekwencją Towarzystwa Strażnica jest cytowanie tekstu 2P 1:3 z katolickiego Nowego Testamentu ks. Romaniuka, który to werset odnosi nasz Kościół do Jezusa i użyty w nim jest termin „wszechmoc” (w oryginale theias dynamis tzn. „Boska moc”):

„Piotr wypowiedział podobne myśli: ‘Boska wszechmoc sprawiła, że posiadamy wszystko...’ (2 Piotr 1:3, 4, Romaniuk)” (Strażnica Rok XCIX [1978] Nr 9 s. 3-4).

Wydaje się jednak, że Świadkowie Jehowy uważają, że 2P 1:3 mówi o Bogu Ojcu (dlatego ‘nie przeszkadza’ im tu słowo „wszechmoc”), choć trudno znaleźć w ich publikacjach definitywny osąd o tym wersecie (my powiemy o nim też poniżej). Patrz „Wnikliwe poznawanie Pism” 2006 t. I, s 259-260, hasło „Boski”.

 

I ostatnia niekonsekwencja. Otóż w jednej z publikacji, jakby pomyliło Towarzystwo Strażnica Boga Wszechmogącego „Alfa i Omega” z Ap 1:8, z mówiącym Jezusem z Ap 1:11 i wygląda tak, jakby to Chrystus był Alfą i Omegą, Wszechmogącym:

„Na wyspie [Jan] usłyszał głos Boży przypominający dźwięk trąby, który oznajmił: ’Jam jest Alfa i Omega (...) Co widzisz, zapisz w zwoju’ (Objawienie 1:8-11)” (Przebudźcie się! Nr 15, 2000 s. 25).

Natomiast z komentarza innej publikacji Towarzystwa Strażnica wiemy, że tym mówiącym w Ap 1:11 jest Jezus:

„wizja odnosi się głównie do dnia Pańskiego, słowa Jezusa każą się spodziewać (...) W pierwszej wizji Jan ogląda Pana Jezusa Chrystusa jaśniejącego niebiańską chwałą” („Wspaniały finał Objawienia bliski!” 1993 s. 24).

 

Negację wszechmocy Jezusa podtrzymuje też słownik biblijny Towarzystwa Strażnica „Wnikliwe poznawanie Pism” (2006) i z nim przeprowadzimy tu polemikę. Jednak ponieważ właściwie ‘przemilcza’ on ten temat, przytoczymy też opinie innych publikacji Świadków Jehowy.

 

Jezus Wszechmogący

 

Na początek zaznaczmy, że będziemy posługiwać się tu wymiennie terminami „wszechmogący” i „wszechmocny”. Tylko niektórzy ludzie robią co do tych słów rozróżnienie, mówiąc np., że Jezus jest „wszechmocny”, ale nie jest „wszechmogący”, bo takim jest tylko Bóg.

 

1) Oto co podaje słownik Świadków Jehowy o terminie „wszechmocny”:

WSZECHMOCNY. Określenie ‘Wszechmocny’ jest tłumaczeniem hebrajskiego Szaddaj i greckiego Pantokrator. Oba najwyraźniej kryją w sobie myśl o sile i potędze” („Wnikliwe poznawanie Pism” 2006 t. II s. 1088).

 

Cóż powiemy o tej krótkiej i głównej definicji „wszechmocy”? Otóż tylko to, że zgadzamy się z nią. Jedynie uzupełnimy to stwierdzeniem, że „myśl o sile i potędze” „kryją w sobie” też inne określenia biblijne, o których powiemy poniżej. Choć prawdą jest, że do Jezusa nie zastosowano w Biblii greckiego terminu Pantokrator, to jednak są komentatorzy, którzy odnoszą do Niego tekst Ap 1:8 (w tym kilku pisarzy wczesnochrześcijańskich), w którym on występuje. Mało tego, jak zobaczymy poniżej, niejednokrotnie użyte jest do Chrystusa greckie słówko kratos, które z Pantokrator ma wspólny człon i pochodzenie. Natomiast o „sile i potędze” Jezusa powiemy wiele w tym artykule.

 

2) Trzeba tu stwierdzić, że słownik Świadków Jehowy pod hasłem „Wszechmocny” (t. II s. 1088-1090), w ani jednym zdaniu nie wspomina o wszechmocy Jezusa i o tekście Mt 28:18. Uczy zaś następująco:

„W proroctwie mesjańskim z Izajasza 9:6 obiecanego Księcia Pokoju nazwano ‘Potężnym Bogiem’ (‘Bogiem Mocnym’ [9:5, Bw]). Tytuł ten jest tłumaczeniem hebrajskiego wyrażenia El Gibbor; a nie El Szaddaj, występującego w omawianych wcześniej wersetach” („Wnikliwe poznawanie Pism” 2006 t. II s. 1090).

 

Co powiemy o tych stwierdzeniach omawianego słownika? Otóż na początek wspomnijmy, że w cytowanej wcześniej innej publikacji Towarzystwa Strażnica powiedziano o jednym tekście (Iz 10:21), też z Księgi Izajasza, w którym nazwano Jahwe „Bogiem Mocnym”. Przywołujemy ją dlatego, gdyż omawiany słownik biblijny nie wspomina Iz 10:21 w związku z naszą kwestią. To zrównanie tytułu Mesjasza z Bogiem Jahwe jest znamienne!

Z tego faktu, że Jezus i Ojciec, i tylko Oni, nazwani są „Bogami Mocnymi”, można wysnuć zupełnie inny wniosek niż Towarzystwo Strażnica.

Otóż może wynikać z tego, że Chrystus zwany „Bogiem Mocnym” (jak Jahwe), jest jak Ojciec również Wszechmocnym, tym bardziej, że powiedział On o sobie „Dana Mi jest wszelka władza w niebie i na ziemi” (Mt 28:18).

Oto porównanie tych tekstów:

 

Izajasz 9:5

Izajasz 10:20-21

Syn został nam dany, na Jego barkach spoczęła władza. Nazwano Go imieniem: Przedziwny Doradca, BógMocny, Odwieczny Ojciec, Książe Pokoju”.

ale prawdziwie oprą się na Jahwe, Świętym Izraela. Reszta powróci, Reszta z Jakuba do BogaMocnego”.

 

Warto sobie uzmysłowić też inny fakt, dla nas istotny. Otóż na 66 rozdziałów, Księga Izajasza tylko jeden raz (!) ma w oryginale słowo „Wszechmogący” (Iz 13:6), natomiast termin „Mocny” występuje w niej kilka razy (Iz 1:24, 9:5, 10:21, 42:13, 49:26, 60:16). [BT wbrew oryginałowi ma w Iz 49:26 i 60:16 słowo „Wszechmocny” (także w Hi 36:22, Za 9:14), choć BP ma dosłownie „Mocarny [Bóg] Jakuba”. Również Septuaginta ma w tych tekstach słowa: „ischyos [Mocny] Jakuba” Iz 49:26; „ochraniający cię Bóg [Theos] Izraela” Iz 60:16]

Mało tego, nawet ten jeden raz (Iz 13:6) w Septuagincie nie został oddany jako „Wszechmogący” ale jako „Bóg” (Theos).

W świetle tego porównania widać, że określenie „Bóg Mocny” z Iz 9:5 może mieć identyczne znaczenie i ważność jak w Iz 10:21 i w pozostałych miejscach tej księgi.

 

Ale to nie wszystko, bowiem również prorok Jeremiasz nazwał Jahwe „Bogiem Mocnym”: „Boże mocny, którego imię jest Jahwe Zastępów!” Jr 32:18.

I nie byłoby może w tym nic dziwnego, gdyby nie to, że ani razu (!) nie użył on określenia „Wszechmogący” w tekście hebrajskim, a księga jego ma aż 52 rozdziały.

Również w Pwt 10:17 i Ne 9:32 występuje tytuł „Bóg Mocny”, oddane przez „potężny”, ale i w tych księgach nie występuje termin „Wszechmogący”.

Określenie „Bóg Mocny” („potężny”) zawiera też np. Ps 24:8. Owszem, na 150 Psalmów, w dwóch (!), w Ps 68:15 i 91:1, mówi się o Bogu, jako „Wszechmogącym”, ale i w tych przypadkach Septuaginta nie zastosowała greckiego słowa Pantokrator lecz „Niebiański” (Epouranion) w Ps 67:15 i „Bóg niebios” (Theos tou ouranou) w Ps 90:1.

Widać z powyższego, że jedne księgi hebrajskie używają słowo „Wszechmocny”, a inne „Mocny”. Dokładniejsze prześledzenie w całej Biblii występowania hebrajskich terminów Szaddaj (Wszechmocny) i Gibbor (Mocny) zapewne dostarczyłoby nam kolejnych ciekawych informacji. Jednak rozszerzanie tego zagadnienia tu nie wiąże się zbytnio z naszym tematem, to znaczy z wszechmocą Chrystusa (o Szaddaj patrz też ‘Dodatek 1’). Nadmieńmy tylko, że termin „mocny” czy „moc” (potężny, potęga), w związku z Bogiem, wielokrotnie częściej występuje w hebrajskiej Biblii niż słowo „Wszechmogący”.

Wynika też z tego, że określenie „Bóg Mocny” było dla pisarzy Starego Testamentu synonimem „Boga Wszechmocnego”. Jeśli dotyczyło to Boga nazwanego „Mocnym”, to mamy prawo przypuszczać, czy nawet twierdzić, że i Mesjasza, który zresztą według tekstu Mi 5:3 „paść będzie [ludzi] mocą Jahwe”. Ta ‘moc’ Jahwe zaś jest „wszechmocą”, w co chyba nikt nie wątpi.

Zapewne dlatego tłumacz Biblii Lubelskiej (1991) i komentarza KUL do Księgi Izajasza (1996) w Iz 9:5 określił Mesjasza jako „pełnego mocy Boga”, a BT wyd. I (1965) nazywa Go „Bogiem Wszechmocnym”.

Jeszcze chciałbym byśmy dostrzegli pierwsze słowa z Iz 9:5, a mianowicie „na Jego barkach spoczęła władza”. Jak ta „władza” jest duża, to odpowiedzi udzielił nam Nowy Testament: „Dana Mi jest wszelka władza [pasa eksousia] w niebie i na ziemi” Mt 28:18.

Mało tego, ta wszechwładza Mesjasza zestawiana jest w Biblii razem z panowaniem Wszechmogącego Boga:

„Nastało nad światem królowanie Pana naszego i Jego Pomazańca i będzie królował na wieki” Ap 11:15 por. 11:17;

„Teraz nastało zbawienie, potęga [dynamis] i królowanie Boga naszego i władza [eksousia] Jego Pomazańca” Ap 12:10;

„w królestwie Chrystusa i Boga” Ef 5:5.

 

Da się też zauważyć w publikacjach Świadków Jehowy (również w słowniku), że na ogół nie omawia się w nich razem Iz 9:5 i Mt 28:18. Pewnie dlatego, że okazałoby się, że „moc” i „władza” z Iz 9:5 jest „wszelką władzą” z Mt 28:18 (więcej o Iz 9:5 patrz ‘Dodatek 2’ na końcu artykułu).

 

Istotny jest też fakt, że nie wszędzie grecka Septuaginta oddała termin hebrajski Szaddaj (Wszechmogący) poprzez Pantokrator mówiąc o Bogu. Wielokrotnie te hebrajskie słowo Biblia grecka zastąpiła innymi określeniami greckimi. Oto przykłady:

Theos (Bóg) - Rdz 17:1, 28:3, 35:11, 43:14, 48:3, 49:25;

Kyrios (Pan) - Hi 6:4, 6:14, 21:20, 22:3, 22:23, 22:26, 24:1;

Hikanos (Wystarczający) - Rt 1:20, 21, Hi 21:15, 31:2, 40:2;

O tym ostatnim terminie omawiany słownik nawet wspomina (t. II, s. 1089), oddając go jako „wystarczający”, „odpowiedni”, „Ten, który jest wystarczający”.

Ale najistotniejsze jest to, że hebrajski termin „wszechmogący” zastępowany był w Biblii greckimi określeniami „Bóg” i „Pan” (jak widać powyżej), a to są właściwe tytuły Jezusa. Bo Chrystus jest „Panem” i „Bogiem” (J 20:28) oraz „Panem” stwórcą (Hbr 1:10). W związku z tym, jeżeli tytuły te zawierają w sobie „wszechmoc”, to i Jezus jest nią obdarowany, jak to wiemy też z Mt 28:18.

Pełne omówienie występowania terminu „wszechmogący” w Biblii hebrajskiej i greckiej przedstawimy w ‘Dodatku 1’ na końcu tego artykułu.

 

3) Oto co podaje słownik biblijny Świadków Jehowy o Jezusie i terminie „wszechmocny” (hasło „Jezus Chrystus”):

„Proroctwo mesjańskie z Izajasza 9:6 zapowiedziało, że będzie zwany ‘Potężnym Bogiem’ - ale nie Bogiem Wszechmocnym - i że stanie się ‘Wiekuistym Ojcem’...” („Wnikliwe poznawanie Pism” 2006 t. I, s. 975).

 

Co powiemy o tych stwierdzeniach? Otóż wyrażamy satysfakcję, że Towarzystwo Strażnica, przez użycie terminu „Potężny”, jeszcze mocniej niż inne przekłady Biblii podkreśliło wielką władzę Mesjasza. Również określenie „Wiekuisty Ojciec” bardzo kojarzy nam się z odwiecznością i nieograniczoną mocą Chrystusa.

Ale to, że Jezus nie jest nazwany wprost „Wszechmocnym”, jak stwierdza omawiany słownik, nie zaraz świadczy o tym, że Nim nie jest.

Bóg Ojciec też nie jest określony, jak Chrystus, tytułem „Najwyższy Pasterz” (1P 5:4 por. „Wielki Pasterz” Hbr 13:20), choć jest „Pasterzem” (Ps 80:2, 23:1). Podobnie tylko Jezus jest nazwany „światłością prawdziwą” (J 1:9) i „jedynym Władcą” Jud 4. Nikt jednak Bogu z tego powodu nie odbiera tych tytułów. Tak samo więc mamy powody wierzyć w to, że Jezus posiada „wszechmoc”, pomimo, że nie jest nazwany wprost „Wszechmogącym”. Upewni nas w tym wiele fragmentów Pisma Świętego, w których moc Chrystusa jest zrównywana z mocą Boga.

W Nowym Testamencie słowo „Wszechmogący” jest charakterystyczne tylko dla Apokalipsy św. Jana. Występuje ono w niej 9 razy (Ap 1:8, 4:8, 11:17, 15:3, 16:7, 14, 19:6, 15, 21:22).

Prócz tego tylko jeden raz termin ten wymieniony jest w 2Kor 6:18, ale jest to cytat ze Starego Testamentu (nie jest to cytat z tekstu hebrajskiego, ale z greckiej Septuaginty i pochodzi z Am 3:13, 4:13).

Nie należało więc słowo „Wszechmogący” do ulubionych terminów autorów Nowego Testamentu. Chętnie zaś używali oni określenia „Mocny” czy „Moc” dla nazwania Boga (np. Mt 26:64, Mk 14:62, Łk 1:49, 22:69, Hbr 11:19, 2P 1:3 - o Jezusie). Pada też nawet zdanie podobne do tych ze Starego Testamentu:

„bo mocny jest Pan Bóg” Ap 18:8.

Mało tego, wspomniany Jan, prócz Apokalipsy, ani w swych listach, ani w Ewangelii, nie zastosował ani razu greckiego słowa Pantokrator, a na przykład termin „Ojciec” użył on ponad 130 razy!

Wydaje się też, że określenie „Wszechmogący” z Apokalipsy, dotyczące Boga, nie służy dla odróżnienia Jego od umiłowanego Syna, ale od złych mocy, o których tak wiele w tej księdze jest mowa (np. Ap 16:14, 19:15).

Upewnia nas o tym też zestawianie obu osób Bożych razem. Dziwne by zatem było, gdyby jakaś wielka różnica mocy dzieliła Ojca i Syna. Oto dwa najbardziej znane przykłady:

„bo jego świątynią jest Pan Bóg wszechmogący oraz Baranek” Ap 21:22;

„Nastało nad światem królowanie Pana naszego i Jego Pomazańca i będzie królował na wieki (...) Dzięki czynimy Tobie, Panie, Boże wszechmogący, Który jesteś i Który byłeś, żeś objął Twą władzę i zaczął królować” Ap 11:15, 17 (por. Ap 12:10).

Widzimy z powyższego, że zarówno tworzącymi świątynię Bożą, jak i królującymi, są razem wszechmogący Bóg i Chrystus.

Myślimy więc, że termin „Wszechmogący” jest tu tytułem, którym określa się Boga (jak w ST), a który nie odbiera „wszechmocy” Jezusowi, bo On ją posiada wg Mt 28:18.

Utwierdza nas w tym to, że bardzo rzadko spotyka się w Biblii słowa „Bóg jest wszechmogący” (Ap 11:17?), a występują za to często określenia typu „mocny jest Pan Bóg” Ap 18:8.

 

A czy była wśród pobożnych ludzi Starego Testamentu wiara w to, że Mesjasz będzie dysponował „wszechmocą”?

Owszem, już prorok Micheasz zapowiadał, że Chrystus będzie rozporządzał „mocą Jahwe” (Mi 5:3), która jest przecież wszechmocą.

Tuż przed narodzeniem Chrystusa wierzono też, że „Słowo” i „Mądrość Boża”, które zapowiadały Mesjasza, posiada przymiot wszechmocy. Choć Świadkowie Jehowy nie uznają cytowanej poniżej księgi (deuterokanoniczna), to jednak dla nas jest ona świadectwem wiary Izraela u progu pojawienia się Jezusa.

Uczeni uważają, że Księga Mądrości powstała w II lub I wieku przed Chr., choć niektórzy stwierdzają nawet, że „Data powstania Mdr zamyka się więc w latach 88-30, a dalsze rozważania nad autorstwem księgi pozwolą uściślić czas jej powstania” („Księga Mądrości. Wstęp - Przekład z Oryginału - Komentarz” Tom VIII część 3, opracował ks. doc. K. Romaniuk, Poznań-Warszawa 1969, s. 21). Oto interesujące nas słowa:

„wszechmocne Twe słowo z nieba, z królewskiej stolicy, jak miecz ostry niosąc Twój nieodwołalny rozkaz, jak srogi wojownik runęło pośrodku zatraconej ziemi” Mdr 18:15 por. Ap 19:11-13;

„pouczyła mnie bowiem Mądrość - sprawczyni wszystkiego. Jest w niej duch rozumny, święty (...) wszechmogący i wszystkowidzący” Mdr 7:21-23 por. 1Kor 1:24;

„Jedna jest, a wszystko może [panta dynatai], pozostając sobą, wszystko odnawia” Mdr 7:27.

W Mdr 7:23 i 18:15 „wszechmoc” Mądrości i Słowa określona jest charakterystycznym dla greckiego Starego Testamentu terminem Pantodynamos, a tym samym słowem nazwany jest też w Mdr 11:17 Bóg.

Dodajmy tu o Mądrości z Mdr 7:27, która „wszystko może”, że takimi samymi słowami („wszystko możesz”) określony jest w Mdr 11:23 Bóg (panta dynasai).

Ciekawostką jest też fakt, że jeden z kodeksów (A) Septuaginty, zawiera w 2Mch 3:30 słowa o objawieniu „wszechmocnego [Pantokratoros] Chrystusa”, choć pozostałe rękopisy mają w tym miejscu lekcję „wszechmocny [Pantokratoros] Pan” („Księgi Machabejskie. Wstęp - Przekład z oryginału - Komentarz” ks. dr F. Gryglewicz, Poznań 1961, s. 282).

 

A jaka była wiara ludzi Nowego Testamentu we „wszechmoc” Jezusa?

Apostołowie, od początku wiedzieli, że Jezus jest „Synem Bożym” (J 1:34, 39), a jednak im to nie wystarczało i ciągle pytali: „Kim właściwie On jest, że nawet wicher i jezioro są Mu posłuszne?” Mk 4:41. Widać więc, że widząc Jezusa w działaniu odkrywali osobę posiadającą wszechmoc. Porównajmy jak te działanie Syna (Mk 4:41) podobne jest do wszechmocy Jahwe: „Ty ujarzmiasz pyszne morze, Ty poskramiasz jego wzdęte bałwany” (Ps 89:10), „Zamienił burzę w wietrzyk łagodny, a fale morskie umilkły” Ps 107:29; por. Ps 65:8, 107:25-30.

Uczniowie wiedzieli też, że Chrystus jest „pełen Ducha” (J 1:14), a to oznacza pełen mocy, bo „mocą Ducha Bożego” (Mt 12:28) wyrzucał On złe duchy. Duch ten jest również „wszechmogący”, jak widzieliśmy z tekstu Mdr 7:23.

 

Jezus też przez swe wypowiedzi wskazywał na posiadanie nieograniczonej mocy:

„Wszystko przekazał Mi Ojciec” Mt 11:27;

„Ojciec mój przekazał Mi wszystko” Łk 10:22;

„panuje nad wszystkim” J 3:31;

„wszystko oddał w Jego ręce” J 3:35;

„Ojciec dał Mu wszystko w ręce” J 13:3.

 

Choć tekst Mi 5:3 zapowiadał, że Mesjasz będzie dysponował „mocą Jahwe”, która jest „wszechmocą”, to jednak Nowy Testament mówi, że On sam jest „mocą Bożą” 1Kor 1:24.

Prócz tego Łk 5:17 mówi o Jezusie. że „była w Nim moc Pańska”, a tę chyba każdy uzna za „wszechmocną”?

Analogicznie więc jak moc Ojca, nazwana „mocą Bożą” (Mk 12:24), jest „wszechmocą”, tak też „moc Boża” Syna jest nią.

 

Później Nowy Testament powie o Synu, który „podtrzymuje wszystko słowem swej potęgi” Hbr 1:3. Musiał więc On być wszechmocnym by nad wszystkim mieć pieczę.

Także inne teksty biblijne wskazują, że Mesjasz panując nad wszystkim musi posiadać nieograniczoną moc tzn. wszechmoc:

„tą potęgą, jaką może On wszystko...” Flp 3:21;

„cała Pełnia: Bóstwo...” Kol 2:9 por. 1:19;

„Boska Jego [wszech]moc” 2P 1:3 (w grece słowo „moc”);

„Jego to ustanowił dziedzicem wszystkich rzeczy” Hbr 1:2.

 

Owszem, Jezus jako człowiek na ziemi nie ukrywa, że tę nieograniczoną moc zawdzięcza Ojcu, ale to jej nie umniejsza. Mówi On porównując dzieła Boże, a zarazem też moc swoją z Ojcowską, potrzebną do ich wykonania:

„Albowiem to samo, co On czyni, podobnie i Syn czyni (...) Albowiem jak Ojciec wskrzesza umarłych i ożywia, tak również i Syn ożywia tych, których chce. Ojciec bowiem nie sądzi nikogo, lecz cały sąd przekazał Synowi” J 5:19, 21-22.

Gdyby Jezus nie posiadał nieograniczonej mocy, to takie wypowiedzi, gdy ktoś porównuje się z Wszechmogącym Bogiem w mocy działania, można by zaliczyć do chorej fantazji mówiącego. Ale Chrystus wręcz przeciwnie stwierdza:

„Ojciec mój działa aż do tej chwili i Ja działam” J 5:17.

Mówiąc to, jakby powiedział: „Ojciec mój używa swej mocy i ja jej używam”. Zestawienie obok siebie Ojca i Syna znów zrównuje moc obu, jak to pokazuje też Ap 5:13.

 

Jezus będąc „obrazem Boga niewidzialnego” (Kol 1:15) jest zarazem ‘obrazem Boga Wszechmogącego’. Jeśli jest w Nim ‘obraz Boga’, to i jest też w Nim ‘wszechmoc’, którą ten Bóg posiada.

 

Ponieważ Bóg „Stworzyciel” w Starym Testamencie jest, jak wiemy, „Wszechmogącym”, więc popatrzmy też co Nowy Testament mówi w tej kwestii o Synu.

Tu mała uwaga. Otóż w poniższym porównaniu Ojciec i Syn zwracają się do siebie „Panie” i przypisują jeden drugiemu stworzenie świata i panowanie nad nim:

Słowa Syna: „Ojcze, Panie nieba i ziemi” Łk 10:21;

Słowa Ojca: „Do Syna (...) Tyś, Panie na początku osadził ziemię, dziełem też rąk Twoich są niebiosa” Hbr 1:8, 10.

Widzimy z tego, że Syn by działać jak Ojciec musi być wszechmogącym. Jeśli nie posiadał On „wszechmocy”, jak sądzą Świadkowie Jehowy, a brał udział w powyższych czynach, to i Bóg nie musiałby jej mieć do tego co zostało stworzone.

 

Jak zaznacza omawiany słownik Towarzystwa Strażnica, „wielu biblistów” (t. I, s. 61) i także kilku pisarzy wczesnochrześcijańskich, odnosi do Jezusa słowa „Oto nadchodzi z obłokami, i ujrzy Go wszelkie oko i wszyscy, którzy Go przebili. I będą Go opłakiwać wszystkie pokolenia ziemi. Tak: Amen. Jam jest Alfa i Omega, mówi Pan Bóg, Który jest, Który był i Który przychodzi, Wszechmogący” Ap 1:7-8.

Jakie racje przedstawiają oni, odnosząc Ap 1:8 do Jezusa?

Otóż nie stoją im na przeszkodzie słowa „mówi Pan Bóg, Który jest, Który był i Który przychodzi, Wszechmogący” (Ap 1:8), bowiem gdzie indziej o Synu Bożym powiedziano: „Jezus Chrystus wczoraj i dziś, ten sam także na wieki” (Hbr 13:8), a te słowa jakby nawiązują do powyższych (por. Ap 1:18 i 4:9 „żyjący na wieki wieków”, o Synu i Ojcu). Z innych tekstów Biblii wiemy także, że Chrystus jest i Panem i Bogiem (J 20:28) i posiada wszechmoc (Mt 28:18).

Również słowa Ap 1:7 („Oto nadchodzi z obłokami, i ujrzy Go wszelkie oko i wszyscy, którzy Go przebili”), łączone z Ap 1:8, pozwalają odnieść termin „Wszechmogący” do Jezusa.

 

Oto najbardziej znane teksty pisarzy wczesnochrześcijańskich, którzy odnosili tekst Ap 1:8 i tytuł „Wszechmogący” do Chrystusa:

Tertulian (ur. 155): „Tymczasem oto ma odpowiedź na to, co twierdzą nawet na podstawie Janowej Apokalipsy: Jam jest Pan, który jest i który był i który przychodzi, wszechmogący [Ap 1:8], uważając, że tu, czy gdziekolwiek indziej, imienia wszechmogącego nie można przypisać także Synowi; tak jakby ten, który miał przyjść, nie był wszechmogący, gdy tymczasem Syn wszechmogącego tak samo jest wszechmogący, jak Syn Boga jest Bogiem” („Przeciw Prakseaszowi” 17:4).

Hipolit (ur. przed 170): „Powiada wszak Jan: Ten, który jest, który był, i który przychodzi, Bóg wszechmogący [Ap 1:8]. Słusznie nazwał Chrystusa wszechmogącym: powtórzył to, co zaświadczy Chrystus. Chrystus bowiem złożył takie świadectwo: Ojciec przekazał mi wszystko i panuje nad wszystkim [Mt 11:27]” („Przeciw Noetosowi” 6).

Orygenes (ur. 185): „Panowanie Chrystusa nad całym stworzeniem dokonuje się dwoma sposobami. Pierwszy polega na tym, że Stwórca i Władca wszechrzeczy dzięki potędze swego majestatu oraz swej suwerennej mocy wszystko ma sobie poddane; dzięki temu panuje nie tylko nad dobrymi i świętymi umysłami i duchami, lecz również nad niegodziwymi (...) I właśnie dlatego nosi tytuł Wszechogarniającego i Wszechmogącego, zgodnie ze stwierdzeniem Jana z Apokalipsy: ‘To mówi Ten, który jest, który był i który przyjdzie, Wszechmogący’ [Ap 1:8]. Na tym przeto polega pierwszy sposób panowania Chrystusa nad wszystkimi” („Komentarz do Listu do Rzymian” 9:39).

„Abyś jednak pojął, że jedna i ta sama jest wszechmoc Ojca i Syna, tak jak jednym i tym samym Bogiem i Panem jest Syn wespół z Ojcem, posłuchaj, co mówi Jan w Apokalipsie: To mówi Pan Bóg, który jest, który był i który przybędzie, wszechmogący. A któż przybędzie, jeśli nie Chrystus? I skoro Ojciec jest Bogiem, nikt nie powinien się oburzać, że Bogiem jest również Zbawiciel; tak samo nikt nie powinien się oburzać, że jeśli Ojciec zwie się wszechmogącym, to i Syn Boży wszechmogącym się nazywa. Potwierdza to bowiem prawdę słów, które On sam skierował do Ojca: ‘Wszystko bowiem moje jest Twoje, a Twoje jest moje...’ [J 17:10]” („O zasadach” 1:2,10).

Prócz tego, jak wykazaliśmy na początku artykułu, Towarzystwo Strażnica samo przez wiele lat odnosiło do Jezusa tekst Ap 1:8.

 

Ale to nie wszystko co można powiedzieć o nieograniczonej mocy Jezusa. Postaramy się tu ją porównać z wszechmocą Ojca.

Zobaczmy jak to wygląda w tabeli:

 

Baranek według Ap 5:12

Bóg według Ap 7:12

Baranek zabity jest godzien wziąć potęgę [dynamis] i bogactwo, i mądrość, i moc [ischys], i cześć, i chwałę, i błogosławieństwo”.

Błogosławieństwo i chwała, i mądrość, i dziękczynienie, i cześć, i moc [dynamis], ipotęga [ischys]Bogu naszemu na wieki wieków!”.

 

Widzimy powyżej, że Jezusowi przysługuje tak samo „moc” i „potęga”, jak Ojcu, a dużo przemawia za tym, że są one też takie same.

Zaznaczmy tu, że pozostałe przymioty związane ze czcią dla Syna i Ojca omówiliśmy w innym artykule [Cześć dla Jezusa, Hbr 1:6 i „Wnikliwe poznawanie Pism” (cz. I)].

 

Co jeszcze można powiedzieć o nieograniczonej mocy Chrystusa?

Otóż powrócimy teraz tu do wspomnianego powyżej terminu greckiego kratos (siła, moc, potęga), który ma wiele wspólnego z tytułem Pantokrator (Wszechmogący, Wszechmocny). Właśnie tak się składa, że słowo kratos występuje we fragmencie, który mówi o Ojcu i Synu razem (!), gdy przedstawia ich moc. Oto te słowa:

„Zasiadającemu na tronie i Barankowi błogosławieństwo i cześć, i chwała, i moc [kratos], na wieki wieków! (...) Starcy zaś upadli i oddali pokłon [proskyneo]” Ap 5:13-14.

Widać więc tu znów, że Syn zrównywany jest z Ojcem nie tylko pod względem chwały i czci, ale i „mocy”! Że ta ‘moc’, to „wszechmoc”, to Jezus sam nas upewnił o tym mówiąc: „Dana Mi jest wszelka władza w niebie i na ziemi” Mt 28:18.

O ważności słowa kratos przekonuje nas właśnie to, że tylko Jezus i Ojciec razem są tym terminem określeni.

Owszem jeden raz szatanowi nadano ten termin w Nowym Testamencie, jako „władzę (kratos) nad śmiercią” w Hbr 2:14, ale tylko Jezusa kratos zestawione jest z władzą Ojca (Ap 5:13).

Prócz tego, z innych tekstów biblijnych wynika, że Chrystus, tak jak Bóg, jest „ponad” wszelkimi dobrymi i złymi mocami, a więc i szatana także (Ef 1:21, Kol 1:16, 1P 3:22).

Słowo to [kratos] odniesione jest też do Chrystusa w Ap 1:6 oraz w Ef 6:10 i 1Tm 6:16 (niektórzy bibliści odnoszą te dwa wersety do Syna, inni do Ojca).

Natomiast w stosunku do Ojca termin kratos występuje w Łk 1:51, Dz 19:20, Ef 1:19, Kol 1:11, 1P 4:11, 5:11, Jud 25.

 

Jeśli chodzi o inne słowa, którymi co do mocy określa się Syna i Ojca, to do nich należy ischys, które jak wykazaliśmy w tabeli zastosowane jest do osób Bożych w Ap 5:12 i Ap 7:12. Prócz tego użyto je do Syna w 2Tes 1:9 i Ef 6:10 (lub do Ojca), a do Ojca w Ef 1:19 i 1P 4:11.

 

Kolejne słowo to np. ischyros, które zastosowane jest do Ojca w Ap 18:8: „bo mocny jest Pan Bóg”. Natomiast do Jezusa odniesiono je w Mt 3:11, Mk 1:7 i Łk 3:16.

 

Następne wyrażenie to dynamis, które jak wykazaliśmy w tabeli, zastosowane jest do Syna (Ap 5:12) i Ojca (Ap 7:12). Prócz tego użyto je wiele razy do obu osób Bożych (np. Mt 24:30, Hbr 1:3, Ap 19:1), a w Ap 12:10 do Boga i Mesjasza razem.

Mało tego, do Jezusa odniesione jest też wyrażenie theias dynamis („Boska moc”) 2P 1:3, co niektórzy tłumacze oddają jako „Boska wszechmoc” (BT, ks. Rom., kom. KUL). Słowa te należy odnieść do Chrystusa, gdyż w 2P 1:2 wymieniony jest On jako ostatni („poznanie Boga i Jezusa, Pana naszego”), a 2P 1:3 nawiązując do Niego używa słów „Boska Jego [autou] [wszech]moc”.

 

Jeszcze innym terminem jest dynatos, użyty dla określenia mocy Jezusa w Łk 24:19, a w stosunku do Ojca w Łk 1:49. Patrz też Rz 14:4 i 2Tm 1:12 (do Syna); Rz 4:21, 11:23, 2Kor 9:8, Hbr 11:19 (do Ojca).

 

Wspomnijmy też słowo eksousia, które mówi o mocy Jezusa i Ojca. W stosunku do Chrystusa zastosowano je w Mt 7:29, 9:8, 28:18 („wszelka władza” gr. pasa eksousia), Mk 1:22, 27, Łk 4:32, 36, Ap 12:10, a dla Ojca użyto je w Łk 12:5, Dz 1:7, Jud 25, Ap 16:9.

 

Na koniec dodajmy, że owszem, niektóre te terminy stosowane są czasem do ludzi, czy innych istot, ale o żadnej z nich nie można powiedzieć, by można ją zestawiać czy zrównywać z Bogiem. Natomiast Jezus wyraźnie powiedział, zapewne również o swojej mocy w stosunku do Ojca: „Wszystko bowiem moje jest Twoje, a Twoje jest moje...” (J 17:10), „Wszystko, co ma Ojciec, jest moje” (J 16:15), „Ja i Ojciec jedno jesteśmy” J 10:30 (zauważmy w tym wersecie Chrystus wymienił siebie przed Ojcem!).

Mało tego, Chrystus Pan wywyższony został, jak Bóg, ponad wszelkimi mocami, które są określane greckimi terminami podobnymi do Syna i Ojca:

„ponad wszelką [pases] Zwierzchnością [arches] i Władzą [eksousias], i Mocą [dynameos], i Panowaniem [kyriotetos] i ponad wszelkim imieniem wzywanym nie tylko w tym wieku, ale i w przyszłym. I wszystko [panta] poddał pod Jego stopy...” Ef 1:21-22;

„czy Trony [tronoi], czy Panowania [kyriotetes], czy Zwierzchności [archai], czy Władze [eksousiai] (...) On jest przed wszystkim i wszystko ma w Nim istnienie” Kol 1:16-17, por. 2:10;

„pokona wszelką [pasan] Zwierzchność [archen], Władzę [eksousian] i Moc [dynamin]” 1Kor 15:24;

„poszedł do nieba, gdzie poddani Mu zostali Aniołowie i Władze [eksousion], i Moce [dynameon]” 1P 3:22.

 

4) Ponieważ, jak powiedzieliśmy powyżej, niewiele albo nawet nic, nie mówi o wszechmocy Jezusa słownik biblijny Towarzystwa Strażnica, dlatego posłużymy się jeszcze inną jego publikacją. Oto jakie instrukcje daje jedna z nich Świadkom Jehowy, gdy ich rozmówca wspomni o „wszechmocy” Chrystusa:

„Kiedy na przykład obrońca nauki o trójcy przytoczy Ewangelię według Mateusza 28:18 na dowód tego, że Jezus jest wszechmocny i stąd równy Bogu, możemy - jak to już wypróbowali doświadczeni nauczyciele - pytaniami podsunąć mu inne wnioski. Zapytać możemy mniej więcej tak: Jeżeli Jezusowi według tego samego wersetu została dana wszelka moc, to kto mu ją dał? I jaka była pozycja Jezusa, zanim mu dano wszelką moc? Tym sposobem zwolennikowi Trójcy można udzielić pomocy, by ten fragment Pisma Świętego ujrzał w nowym świetle” (Strażnica Rok CVI [1985] Nr 5 s. 12).

 

Co powiedzieć o tych radach Towarzystwa Strażnica? Otóż nie potrzebujemy „w nowym świetle” oglądać tego wersetu. Wystarczy nam, że znamy jego właściwą wykładnię od wieków.

Powiedzmy tu, że nawet to, że Chrystusowi „dana” jest przez Ojca ta „wszelka władza”, niczego to nie zmienia. On już na zawsze pozostanie wszechmocnym, bo Ojciec nie po to Go nią obdarował, łącznie z Boską naturą, aby ją mu ktoś mógł odebrać. Jest to bowiem „moc wiekuista” 1Tm 6:16.

Nawet gdyby przyjąć sugestie Świadków Jehowy, że dopiero od zmartwychwstania „dana” jest Jezusowi „wszelka władza”, to od prawie 2000 lat On ją już posiada! O co więc chodzi Towarzystwu Strażnica? Czy uznaje więc ono Jego wszechmoc, przynajmniej od faktu zmartwychwstania?

Ale my wiemy, że Chrystus miał ją już wcześniej, bo przecież ukazał to, gdy uciszył żywioły natury, aż Apostołowie pytali: „Kim właściwie On jest, że nawet wicher i jezioro są Mu posłuszne?” Mk 4:41 (por. o Jahwe Ps 65:8, 89:10, 107:25-30).

Mało tego, tą „wszelką władzę” posiadał Chrystus już przed stworzeniem świata, bo dzięki niej był wraz z Ojcem Stwórcą (Hbr 1:10 por. J 1:3, 17:5). Słowa „Kto przychodzi z wysoka, panuje nad wszystkim (...) Kto z nieba przychodzi, Ten jest ponad wszystkim” (J 3:31) wiele wyjaśniają, co do posiadania nieograniczonej mocy.

Jezus przecież też powiedział: „Ojciec miłuje Syna i wszystko oddał w Jego ręce” J 3:35. Jeśli wszystko, to i wszelką moc.

A kiedy Ojciec „wszystko” przekazał Synowi? Otóż wtedy gdy zostało wszystko stworzone:

„Jego to ustanowił dziedzicemwszystkichrzeczy, przez Niego też stworzył wszechświat (...) Ten (...) podtrzymuje wszystko słowem swej potęgi” Hbr 1:2-3.

Widać więc, że w ‘momencie’ stawania się dziedzicem, Chrystus już uprzednio musiał posiadać nieograniczoną moc, by panować nad wszystkim.

Ciekawe jest porównanie słów mówiących o tym, że Ojciec „wszystko oddał w Jegoręce” (J 3:35), z fragmentem, który wspomina o tym, że „dziełem też rąkTwoich są niebiosa” Hbr 1:10. Widzimy więc, że przedwieczny Syn zawsze posiadał nieograniczoną moc.

 

Jaki jeszcze zarzut stawiają Chrystusowi Jego ‘przeciwnicy’, kwestionujący to, że jest On wszechmocny. Otóż przywołują oni słowa „Ojciec większy jest ode Mnie” J 14:28.

Zauważmy jednak co omawiany słownik podaje o tym fragmencie:

„Przy tej samej okazji, w nocy przed śmiercią, Jezus powiedział swym uczniom ‘Ojciec jest większy niż ja’ (Jn 14:28)” (t. I s. 975-976).

Widzimy więc, że słowa te wypowiedział Chrystus, gdy zbliżała się Jego śmierć i gdy Apostołowie mieli zobaczyć, jak będzie On poniżony w męce i cierpieniu, jak wiele mniejszy przez to od Ojca w chwale, jak nie będzie już korzystał ze swej mocy. Tak miał On zrealizować podjęte samouniżenie: „On istniejąc w postaci Bożej, nie skorzystał ze sposobności aby na równi być z Bogiem, lecz ogołocił samego siebie, przyjąwszy postać sługi (...) uniżył samego siebie, stawszy się posłusznym aż do śmierci - i to śmierci krzyżowej” Flp 2:6-8 BT.

A jak wyglądała inna, wcześniejsza wypowiedź Jezusa, którą można wiązać też z mocą? Chrystus wtedy powiedział:

„Ojciec mój (...) jest większy od wszystkich (...) Ja i Ojciec jedno jesteśmy” J 10:29-30.

Widzimy tu, że Jezus nie powiedział „Ojciec jest większy odnas wszystkich”, ale sam oderwał się od „wszystkich” i złączył się ze swoim Ojcem („Ojciec mój”). Prócz tego dodał, by nie było już żadnych wątpliwości, że jest z Ojcem „jedno”. Jedno w mocy, w naturze Bożej, w myślach, zamiarach i działaniu. Nie wymieniłby zapewne siebie przed Ojcem („Ja i Ojciec”), gdyby nie posiadał, jak On, nieograniczonej mocy.

Podobnie też słowa „Wierzycie w Boga? I we Mnie wierzcie” (J 14:1) wskazują nam, że wyznając wszechmoc Boga, mamy ją też uznawać w Jezusie.

 

Na zakończenie powiedzmy sobie to, że jak kiedyś żyli ludzie, którzy odmawiali Bogu pełnej mocy, tak i dziś są tacy, którzy odbierają ją Chrystusowi. Księga Mądrości, mówiąc o Bogu, tak to wyraziła:

„Moc bowiem ukazujesz, gdy Cię nie uznają za pełnego mocy, a zuchwałość karzesz w tych, którzy poznali Twą siłę. Ty jednak moc posiadając, z łagodnością wyroki sprawujesz, i rządzisz nami z miłosierdziem wielkim. Bo jeśli tylko chcesz, jesteś potężny” Mdr 12:17-18, kom. KUL.

My zaś zapytajmy ludzi kwestionujących nieograniczoną moc Chrystusa, na czym polega wszechmoc Ojca i czego Syn nie mógłby dokonać? Jezus nam zaś odpowiedział na te pytanie następująco:

„Albowiem to samo, co On czyni, podobnie i Syn czyni” J 5:19.

Zapytajmy też Świadków Jehowy, dlaczego tak niechętnie za swoją Biblią nazywają Jezusa „Potężnym Bogiem” (Iz 9:6), podkreślając, że jest On ‘tylko’ Synem Bożym.

 

Dodatek 1

 

Oto zestawienie w którym ukazujemy tytuł „Wszechmogący” w Starym Testamencie według Biblii Hebrajskiej (Szaddaj) i greckiej Septuaginty (Pantokrator). Zauważymy w nim, że nie zawsze hebrajskie słowo Szaddaj było tłumaczone na greckie Pantokrator, ale i na „Bóg” (Theos), „Pan” (Kyrios) czy inne określenia.

 

Księgi ST

 

Tekst hebrajski

Septuaginta

Rdz 17:1

Bóg Wszechmogący

Theos

Rdz 28:3

Bóg Wszechmogący

Theos

Rdz 35:11

Bóg Wszechmogący

Theos

Rdz 43:14

Bóg Wszechmogący

Theos

Rdz 48:3

Bóg Wszechmogący

Theos

Rdz 49:25

Wszechmogący

Theos

Wj 6:3

Bóg Wszechmogący

Theos on auton (będący ich Bogiem)

Lb 24:4

Wszechmogący

Theos

Lb 24:16

Wszechmogący

Theos

Rt 1:20

Wszechmogący

Hikanos (Wystarczający)

Rt 1:21

Wszechmogący

Hikanos (Wystarczający)

Hi 5:17

Wszechmogący

Pantokrator

Hi 6:4

Wszechmogący

Kyrios

Hi 6:14

Wszechmogący

Kyrios

Hi 8:3

Wszechmogący

brak odpowiednika (domyślny Kyrios, o którym mowa wcześniej)

Hi 8:5

Wszechmogący

Pantokrator

Hi 11:7

Wszechmogący

Pantokrator

Hi 13:3

Wszechmogący

Kyrios

Hi 15:25

Wszechmogący

Pantokrator

Hi 21:15

Wszechmogący

Hikanos (Wystarczający)

Hi 21:20

Wszechmogący

Kyrios

Hi 22:3

Wszechmogący

Kyrios

Hi 22:17

Wszechmogący

Pantokrator

Hi 22:23

Wszechmogący

Kyrios

Hi 22:25

Wszechmogący

Pantokrator

Hi 22:26

Wszechmogący

Kyrios

Hi 23:16

Wszechmogący

Pantokrator

Hi 24:1

Wszechmogący

Kyrios

Hi 27:2

Wszechmogący

Pantokrator

Hi 27:10

Wszechmogący

brak odpowiednika (domyślny Kyrios, o którym mowa w Hi 27:9)

Hi 27:11

Wszechmogący

Pantokrator

Hi 27:13

Wszechmogący

Pantokrator

Hi 29:5

Wszechmogący

brak odpowiednika (domyślny Theos, o którym mowa w Hi 29:4)

Hi 31:2

Wszechmogący

Hikanos (Wystarczający)

Hi 31:35

Wszechmogący

Kyrios

Hi 32:8

Wszechmogący

Pantokrator

Hi 33:4

Wszechmogący

Pantokrator

Hi 34:10

Wszechmogący

Pantokrator

Hi 34:12

Wszechmogący

Pantokrator

Hi 35:13

Wszechmogący

Pantokrator

Hi 37:23

Wszechmogący

Pantokrator (Hi 37:22)

Hi 40:2

Wszechmogący

Hikanos (Wystarczający)

Ps 68:15 (14)

Wszechmogący

Epouranion (Niebiański) Ps 67:15

Ps 91:1

Wszechmogący

Theos tou ouranou (Bóg niebios) Ps 90:1

Iz 13:6

Wszechmogący

Theos

Ez 1:24

Wszechmogący

Hikanos (Wystarczający)

Ez 10:5

Bóg Wszechmogący

Theou Saddai

Jl 1:15

Bliski jest dzień Jahwe, a przyjdzie on jako spustoszenie od Wszechmogącego

dzień Pański jest blisko i przyjdzie jak cierpienie wśród cierpienia [niedola wśród niedoli]”

 

Powyższa zamiana hebrajskiego terminu Szaddaj na inne słowa, dotyczy też (w różnym stopniu) pozostałych greckich przekładów Starego Testamentu tzn. Akwili, Symmacha i Teodocjona.

W zestawieniu tym zauważymy, że tłumacze greccy różnie oddawali w Septuagincie hebrajski termin Szaddaj (Wszechmogący): Pantokrator, Theos, Kyrios, Hikanos i inne.

To, że hebrajski termin Szaddaj (Wszechmogący) był też tłumaczony na Theos (Bóg) i Kyrios (Pan) pozwalało chrześcijanom widzieć dodatkowo w Chrystusie, który jest „Panem i Bogiem” (J 20:28), osobę dysponującą „wszechmocą”, która posiadanie jej sama potwierdziła (Mt 28:18).

 

Poniżej przedstawiamy też tabelę, w której ukazujemy jakie inne hebrajskie imiona i tytuły Boże służyły tłumaczom Septuaginty dla ukazania Bożej wszechmocy, oddanej słowem greckim Pantokrator (Wszechmogący).

 

Księgi ST

 

Tekst hebrajski

Septuaginta

2Sm 5:10

Jahwe Bóg Zastępów

Kyrios Pantokrator

2Sm 7:8

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

2Sm 7:25

Jahwe Bóg

Kyrios Pantokrator Theos

2Sm 7:27

Jahwe Zastępów Bóg

Kyrios Pantokrator Theos

1Krl 19:10

Jahwe Bóg Zastępów

Kyrios Pantokrator

1Krl 19:14

Jahwe Bóg Zastępów

Kyrios Pantokrator

1Krn 11:9

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

1Krn 17:7

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

1Krn 17:24

Jahwe Zastępów Bóg Izraela Bóg

Kyrios Kyrios Pantokrator Theos Israel

1Krn 29:12

brak tytułów Bożych

Kyrios Archon (Władca) (...) Pantokrator

Jr 3:19

brak tytułów Bożych

Theos Pantokrator

Jr 5:14

Jahwe Bóg Zastępów

Kyrios Pantokrator

Jr 15:16

Jahwe Bóg Zastępów

Kyrios Pantokrator

Jr 23:16

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Jr 25:27

Jahwe Zastępów Bóg Izraela

Kyrios Pantokrator (Jr 32:27)

Jr 31:35

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator (Jr 38:36)

Jr 32:14

Jahwe Zastępów Bóg Izraela

Kyrios Pantokrator (Jr 39:14)

Jr 32:19

brak tytułów Bożych

Theos (...) Pantokrator (...) Kyrios (Jr 39:19)

Jr 33:11

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator (Jr 40:11)

Jr 44:7

Jahwe Bóg Zastępów Bóg Izraela

Kyrios Pantokrator (Jr 51:7)

Jr 49:18

Jahwe

Kyrios Pantokrator (Jr 30:12)

Jr 50:34

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator (Jr 27:34)

Jr 51:5

Bóg Jahwe Zastępów

Theos Kyrios Pantokrator (Jr 28:5)

Jr 51:57

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator (Jr 28:57)

Oz 12:5 (6)

Jahwe Bóg Zastępów

Kyrios Theos Pantokrator

Am 3:13

Pan Jahwe Bóg Zastępów

Kyrios Theos Pantokrator

Am 4:13

Jahwe Bóg Zastępów

Kyrios Theos Pantokrator

Am 5:8

Jahwe

Kyrios Theos Pantokrator

Am 5:14

Jahwe Bóg Zastępów

Kyrios Theos Pantokrator

Am 5:15

Jahwe Bóg Zastępów

Kyrios Theos Pantokrator

Am 5:16

Jahwe Bóg Zastępów Pan

Kyrios Theos Pantokrator

Am 5:27

Jahwe Bóg Zastępów

Kyrios Theos Pantokrator

Am 9:5

Pan Jahwe Zastępów

Kyrios Kyrios Theos Pantokrator

Am 9:6

Jahwe

Kyrios Theos Pantokrator

Am 9:15

Jahwe Bóg

Kyrios Theos Pantokrator

Mi 4:4

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Na 2:13 (14)

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Na 3:5

Jahwe Zastępów

Kyrios Theos Pantokrator

Ha 2:13

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Sof 2:10

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Ag 1:2

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Ag 1:5

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Ag 1:7

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Ag 1:9

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Ag 1:14

Bóg Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator Theos

Ag 2:4

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Ag 2:6

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Ag 2:7

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Ag 2:8

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Ag 2:9

Jahwe Zastępów (...) Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator (...)Kyrios Pantokrator

Ag 2:11

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Ag 2:23

Jahwe Zastępów (...) Jahwe (...) Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator (...) Kyrios (...)Kyrios Pantokrator

Za 1:3

Jahwe Zastępów (...) Jahwe Zastępów (...) Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator (...) Kyrios

Za 1:4

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Za 1:6

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Za 1:12

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Za 1:13

Jahwe

Kyrios Pantokrator

Za 1:14

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Za 1:16

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Za 1:17

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Za 2:12

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Za 2:13

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Za 2:15

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Za 3:7

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Za 3:9

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Za 3:10

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Za 4:6

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Za 4:9

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Za 5:4

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Za 6:12

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Za 6:15

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Za 7:3

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Za 7:9

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Za 7:12

Jahwe Zastępów (...) Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator (...) Kyrios Pantokrator

Za 7:13

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Za 8:1

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Za 8:2

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Za 8:3

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Za 8:4

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Za 8:6

Jahwe Zastępów (...) Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator (...)Kyrios Pantokrator

Za 8:7

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Za 8:9

Jahwe Zastępów (...) Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator (...)Kyrios Pantokrator

Za 8:11

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Za 8:14

Jahwe Zastępów (...) Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator (...)Kyrios Pantokrator

Za 8:17

Jahwe

Kyrios Pantokrator

Za 8:18

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Za 8:19

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Za 8:20

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Za 8:21

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Za 8:22

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Za 8:23

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Za 9:14

Pan Jahwe

Kyrios Pantokrator

Za 9:15

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Za 10:3

Jahwe Zastępów

Kyrios Theos Pantokrator

Za 11:4

Jahwe Bóg

Kyrios Pantokrator

Za 12:4

Jahwe

Kyrios Pantokrator

Za 12:5

Jahwe Zastępów Bóg

Kyrios Pantokrator Theos

Za 13:7

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Za 14:16

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Za 14:17

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Za 14:20

Jahwe (...) Jahwe

Kyrios Pantokrator (...) Kyrios

Za 14:21

Jahwe Zastępów (...) Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator (...) Kyrios Pantokrator

Ml 1:4

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Ml 1:6

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Ml 1:8

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Ml 1:9

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Ml 1:10

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Ml 1:11

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Ml 1:13

Jahwe Zastępów (...) Jahwe

Kyrios Pantokrator (...) Kyrios Pantokrator

Ml 1:14

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Ml 2:2

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Ml 2:4

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Ml 2:7

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Ml 2:8

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Ml 2:12

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Ml 2:16

Jahwe Bóg (...) Jahwe Zastępów

Kyrios Theos (...)Kyrios Pantokrator

Ml 3:1

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Ml 3:5

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Ml 3:7

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Ml 3:10

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Ml 3:11

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Ml 3:12

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Ml 3:14

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Ml 3:17

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Ml 3:19

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

Ml 3:21

Jahwe Zastępów

Kyrios Pantokrator

 

Widzimy powyżej, że greckie słowo Pantokrator (Wszechmogący) tłumacze Septuaginty wyprowadzali niekoniecznie z hebrajskiego terminu Szaddaj, ale i z innych Bożych imion czy tytułów, takich jak: Pan, Bóg, Bóg Zastępów, Jahwe, Jahwe Zastępów.

Także i tu, ponieważ czasem słowo „Wszechmogący” (Pantokrator) było wprowadzone za terminy „Bóg” czy „Pan”, pozwalało to chrześcijanom widzieć w Chrystusie „Bogu” i „Panu” (J 20:28) osobę dysponującą wszechmocą, o której posiadaniu Ona ich zapewniła (Mt 28:18).

 

Dodajmy jeszcze, że tytuł „Wszechmogący” (Pantokrator i inne greckie słowa) użyty jest kilkanaście razy w księgach deuterokanonicznych:

Jdt 4:13, 8:13, 13:4 (pases dynameos), 15:10, 16:5, 17;

Est 4:17b fragment grecki (Panton Kraton), 8:12r (epikratountos), 8:12t (panta dynasteuon);

2Mch 1:25, 3:22 (pankrate), 30, 5:20, 6:26, 7:35, 38, 8:11, 18, 24, 15:8, 32;

Mdr 7:23 (Pantodynamon), 7:25 (Pantokrator), 11:17 i 18:15 (Pantodynamos);

Syr 42:17, 50:14, 17 (wbrew BT w Syr 46:16 brak tytułu Pantokrator, a jest Kyrion Dynasten tzn. Pan Możnowładca);

Ba 3:1, 3:4.

Wśród tych wersetów, jak wspomnieliśmy powyżej, są dwa które mówią o „wszechmocy” Mądrości i Słowa (Mdr 7:23, 18:18).

 

Dodatek 2

 

A. Wiśniewski w swej książce pt. „Trójca Święta mit czy rzeczywistość?” (2004) mówi, że choć w hebrajskim tekście Iz 9:5 są słowa „Bóg Mocny”, to jednak przetłumaczono je w Septuagincie na „anioł [angelos]” (s. 95). Sugeruje on, że ma to stanowić jakoby niższy stopień mocy Mesjasza wobec Jahwe „Boga Mocnego” z Iz 10:21.

 

Co można o tym powiedzieć? Otóż to, że A. Wiśniewski tylko ‘prześliznął się’ po tym temacie. Mamy bowiem przynajmniej kilka wariantów tekstu biblijnego, które potwierdzają w Iz 9:5 określenie „Bóg Mocny”.

Sprawę tytułów Mesjasza z Iz 9:5 omawia szerzej o. J. Paściak w książce pt. „Izajasz wieszczem Chrystusa” (Katowice 1987, s. 56-57) i z tej pozycji zaczerpnęliśmy poniższe informacje.

Prócz wariantu, który zawiera tylko słowa „Anioł Wielkiej Rady” (kodeks „B”) posiadamy takie oto teksty:

„Anioł Wielkiej Rady, Przedziwny Doradca, Bóg Mocny [gr. Theos ischyros], Ojciec przyszłych wieków, Książę Pokoju” (Septuaginta np. rękopisy „A”, „S”, recensio Luciani, recensio in Catena);

 

„Przedziwny Doradca, Bóg Mocny [hebr. El Gibbor], Odwieczny Ojciec, Książę Pokoju” (wg tekstu hebrajskiego);

 

„Cudowny Doradca, Potężny Bóg, Ten który żyje na zawsze, Mesjasz” („Targum Aramejski”);

 

„Cud [Dziw] i Radny, Bóg mocny wieków, Książę pokoju” (wg tekstu syryjskiego) [lub o Bogu mocnym oddane jako „Potężny Bóg od czasów niezmierzonych”, po angielsku Mighty God of times indefinite];

 

„Przedziwny, Radny, Bóg Mocny [łac. Deus Fortis], Ojciec przyszłego wieku, Książę pokoju” (wg tekstu łacińskiej Wulgaty; por. przekład ks. Wujka z Wulgaty);

 

Podobnie jak łacińska Wulgata mają też teksty greckie Żydów Akwili (II w.), Symmacha (II/III w.) i Teodocjona (II w.).

 

O powyższych wariantach łacińskim i syryjskim wspomina też angielska Biblia z referencjami Towarzystwa Strażnica (New World Translation of the Holy Scriptures - With References 1984), które w tym temacie nie snuje dywagacji podobnych do A. Wiśniewskiego. Nawet w przypadku wspomnianego przez niego „anioła”, ta Biblia mówi w przypisie o „Aniele Wielkiej Rady” (The Angel of Grand Counsel), a nie o ‘zwykłym’ aniele.

 

Na koniec składam podziękowanie J. Romanowskiemu z Warszawy, który swą bezinteresowną i fachową pomocą dopomógł mi w dotarciu do wielu istotnych fragmentów biblijnych, a jego uwagi przyczyniły się do pogłębienia mej wiedzy i poszerzenia tego artykułu oraz kilku wcześniejszych.

Przy okazji dziękuję też innej życzliwej dla mnie osobie, która dopomogła mi w dotarciu do materiałów, z którymi przeprowadzamy polemikę.

 

 

Włodzimierz Bednarski

Zgłoś artykuł

Uwaga, w większości przypadków my nie udzielamy odpowiedzi na niniejsze wiadomości a w niektórych przypadkach nie czytamy ich w całości

Komentarze są zablokowane